"राजविराज" के अवतरणसभमे अन्तर

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
उत्तरदायी रूप से इतिहास देखें
← पुरान सम्पादननव सम्पादन →
Content deleted Content added
यथादृश्यविकिटेक्स्ट
+मौसम
पङ्क्त्ति ७३: पङ्क्त्ति ७३:


==जनसङ्ख्या==
==जनसङ्ख्या==
नेपालक [[२०११ नेपाल जनगणना|जनगणना]] वि.सं. २०६८ क अनुसार राजविराजक कूल जनसङ्ख्या ६७,२६२ अछि जहिमे पुरुषक सङ्ख्या ३४,६८४ आ महिलाक सङ्ख्या ३२,५७८ अछि । ई शहरक साक्षरता दर ७९.७१% अछि जहिमे पुरुषक साक्षरता दर ८८.४०% आ महिलाक साक्षरता दर ७०.२४% अछि ।<ref name="Rajbiraj Demography">{{cite web|title=National Population and Housing Census 2011|url=http://cbs.gov.np/wp-content/uploads/2014/04/15%20Saptari_VDCLevelReport.pdf|website=Central Bureau of Statistics|accessdate=1 March 2014}}</ref> २०६८ क राष्ट्रिय जनगणना प्रतिवेदन अनुसार राजविराजक [[हिन्दू]] धर्मावलम्बी मुख्य धर्मक रूपमे अछि । मुख्यतया हिन्दू धर्म माननिहारक सङ्ख्या बेसी अछि । हिन्दू धर्मावलम्बीक सङ्ख्या ८७%, [[मुस्लिम]] धर्मावलम्बीक सङ्ख्या १०.८९%, [[जैन]] धर्मावलम्बीक सङ्ख्या १.२६% अछि तँ शिखक सङ्ख्या ०.६४% रहल अछि ।<ref name="Rajbiraj Demography" /> राजविराज शहरमे विभिन्न जातजातिक लोकसभ बसोबास रहल अछि जहिमे [[कायस्थ]], [[ब्राह्मण (मैथिल)|ब्राह्मण]], [[राजपुत]], [[देव|वैश्य]], [[तेली]], [[यादव]], [[बनिया]], [[मारवाड़ी]], [[थाररू]], [[लोहार]], [[धानुक]] आदी अछि ।
नेपालक [[२०११ नेपाल जनगणना|जनगणना]] वि.सं. २०६८ कऽ अनुसार राजविराजक कूल जनसङ्ख्या ६७,२६२ अछि जहिमे पुरुषक सङ्ख्या ३४,६८४ आ महिलाक सङ्ख्या ३२,५७८ अछि । ई शहरक साक्षरता दर ७९.७१% अछि जहिमे पुरुषक साक्षरता दर ८८.४०% आ महिलाक साक्षरता दर ७०.२४% अछि ।<ref name="Rajbiraj Demography">{{cite web|title=National Population and Housing Census 2011|url=http://cbs.gov.np/wp-content/uploads/2014/04/15%20Saptari_VDCLevelReport.pdf|website=Central Bureau of Statistics|accessdate=1 March 2014}}</ref> २०६८ कऽ राष्ट्रिय जनगणना प्रतिवेदन अनुसार राजविराजमे [[हिन्दू]] धर्मावलम्बी मुख्य धर्मक रूपमे अछि । मुख्यतया हिन्दू धर्म माननिहारक सङ्ख्या बेसी अछि । हिन्दू धर्मावलम्बीक सङ्ख्या ८७%, [[मुस्लिम]] धर्मावलम्बीक सङ्ख्या १०.८९%, [[जैन]] धर्मावलम्बीक सङ्ख्या १.२६% अछि तँ शिखक सङ्ख्या ०.६४% रहल अछि ।<ref name="Rajbiraj Demography" /> राजविराज शहरमे विभिन्न जातजातिक लोकसभ बसोबास रहल अछि जहिमे [[कायस्थ]], [[ब्राह्मण (मैथिल)|ब्राह्मण]], [[राजपुत]], [[देव|वैश्य]], [[तेली]], [[यादव]], [[बनिया]], [[मारवाड़ी]], [[थारू]], [[लोहार]], [[धानुक]] आदी अछि ।


{{bar box
{{bar box
पङ्क्त्ति ८९: पङ्क्त्ति ८९:
<small>अन्य धर्मावलम्बी (०.१९%)</small>
<small>अन्य धर्मावलम्बी (०.१९%)</small>
}}
}}
राजविराजमे बाजल जाइवला मुख्य भाषा [[मैथिली भाषा|मैथिली]] छी जे मुख्यतया सभ वर्गक लोकद्वारा बाजल जाइत अछि । मैथिली भाषाक बाद सभ सँ बेसी बाजल जाइवला भाषा [[नेपाली भाषा|नेपाली]] छी । अन्य भाषासभ बहुत कम बाजल जाइत अछि ।<ref name="Rajbiraj Demography" />
राजविराजमे बाजल जाइवला मुख्य भाषा [[मैथिली भाषा|मैथिली]] छी जे मुख्यतया सम्पूर्ण वर्गक लोकसभद्वारा बाजल जाइत अछि । मैथिली भाषाक बाद सभ सँ बेसी बाजल जाइवला भाषा [[नेपाली भाषा|नेपाली]] छी । अन्य भाषासभ बहुत कम बाजल जाइत अछि ।<ref name="Rajbiraj Demography" />


==मौसम==
==मौसम==
राजविराज नगरपालिकाक जलवायु उष्णकटिबन्धीय अछि । राजविराजक तीन मुख्य मौसम [[ग्रीष्म]], [[मनसुन]] आ [[शरद]] अछि । नेपालक [[तराई]] क्षेत्रमे अवस्थित भेलाक कारण राजविराजक मौसम प्राय गरम होइत अछि ।<ref>{{cite web|title=Rising Temperature|url=http://thehimalayantimes.com/nepal/rising-mercury-brings-tarai-life-to-standstill/|website=The Himalayan Times|accessdate=6 June 2015}}</ref> ग्रीष्म ऋतु [[अप्रैल]]क सुरुवात संगे सुरू भ [[अगस्त]] धरि रहैत अछि आ ई समय ई शहरक तापक्रम २३&nbsp;°से (७३&nbsp;°फे) सँ ४४&nbsp;°से (१११&nbsp;°फे) धरि पहुँच जाइत अछि । [[मनसुन]]क आगमन [[जुलाई]]मे होइत अछि आ शरद ऋतुक आगमन [[अक्टुबर]]सँ होइत अछि तँ ई [[मार्च]] धरि रहैत अछि ।

ठण्डी मौसममे राजविराजक भ्रमण उपयुक्त रहैत अछि । पर्यटकसभ प्राय मध्य [[सितम्बर]]सँ अन्तिम [[मार्च]]मे एतय आबैलेल पोसन्द करैत अछि । समष्टिगत रूपमे [[जनवरी]]सभसँ ठण्डा महिना रहैत अछि तँ [[जुन]]सभसँ गरम महिना रहैत अछि ।
{{Weather box
| location = राजविराज नगरपालिका (१९८१-२०१२)
| metric first = Y
| single line = Y
| open = yes
| Jan high C = 21.5
| Feb high C = 25.4
| Mar high C = 29.9
| Apr high C = 33.1
| May high C = 33.7
| Jun high C = 31.8
| Jul high C = 31.7
| Aug high C = 31.4
| Sep high C = 31.0
| Oct high C = 30.2
| Nov high C = 26.2
| Dec high C = 24.1
| year high C =
| Jan low C = 8.0
| Feb low C = 10.1
| Mar low C = 12.6
| Apr low C = 18.4
| May low C = 22.3
| Jun low C = 24.2
| Jul low C = 24.6
| Aug low C = 24.4
| Sep low C = 23.6
| Oct low C = 20.8
| Nov low C = 12.4
| Dec low C = 9.2
| year low C =
| Jan precipitation mm = 12.7
| Feb precipitation mm = 14.2
| Mar precipitation mm = 17.2
| Apr precipitation mm = 56.1
| May precipitation mm = 189.0
| Jun precipitation mm = 320.4
| Jul precipitation mm = 545.8
| Aug precipitation mm = 384.3
| Sep precipitation mm = 299.8
| Oct precipitation mm = 92.8
| Nov precipitation mm = 6.8
| Dec precipitation mm = 5.4
| year precipitation mm =
| source 1 = '''मौसम पूर्वानुमान विभाग, नेपाल'''<ref name= climate >{{cite web
| url = http://www.dhm.gov.np/uploads/climatic/
| title = NORMALS FROM 1981-2012
|access-date= 20 October 2012
| publisher = Department of Hydrology and Meteorology (Nepal)}}</ref>
| date=October 2012
}}



==शैक्षिक संस्थानसभ==
==शैक्षिक संस्थानसभ==

अन्तिम परिवर्तन ०८:२३, ४ सितम्बर २०१७

राजविराज
शहर
Rajbiraj
शहरक प्रसिद्ध त्रिभुवन चोक (वर्तमान गजेन्द्र चोक)
शहरक प्रसिद्ध त्रिभुवन चोक (वर्तमान गजेन्द्र चोक)
देश नेपाल
प्रदेशप्रदेश नं. २
विकास क्षेत्रपूर्वाञ्चल विकास क्षेत्र
अञ्चलसगरमाथा अञ्चल
जिलासप्तरी जिला
क्षेत्रफल
 • कुल५२ किमी२ (२० वर्गमाइल)
उन्नतांश
७६ मिटर (२४९ फिट)
जनसङ्ख्या
 (वि.स. २०६८)
 • कुल६७,२६२[१][२]
समय क्षेत्रयुटिसी+५:४५ (नेपालक प्रमाणिक समय)
डाक कोड
५४६००
क्षेत्रीय सङ्केत०३१
वेबसाइटrajbirajmun.gov.np

राजविराज (अङ्ग्रेजी: Rajbiraj) पूर्वी नेपालक प्रदेश नं. २ अन्तर्गत सगरमाथा अञ्चलक सप्तरी जिलामे अवस्थित एक शहर छी । ई नेपालक एक प्रसिद्ध शहर होमएक संगे सप्तरी जिलाक सदरमोकाम छी । नेपालक पहिल टाउन प्लानिङ[३] करि बसाएल सप्तरी जिलाक सदरमुकाम राजविराज तराई क्षेत्रक सब सँ पहिल आ अधिराज्यक चारिम नगरपालिका छी । वि.सं. १९९४ दिस सप्तकोशी नदी जखन पुरान सदरमोकाम हनुमाननगर कटान केनाए सुरु कऽ देलक[४] तखन सदरमुकाम आन ठाम घसकेबाक निर्णय कएल गेल आ आ ओकरे फलस्वरूप तत्कालीन बडाहाकिम प्रकाशशमशेर जबरा उपयुक्त ठाम खोजि शहर बसेबाक जिम्मेवारी ख्यातिप्राप्त इन्जिनीयर डिल्लीजङ्ग थापाके देलक । ओ अपन जमीनदारी मौजा रहल जोलहरी मलेठ गाम नजदिक राजपुर मौजामे सदरमुकाम बनेबाक निर्णय केलक । ओ समयमे सुन्दर शहरक रूपमे प्रसिद्धि पाबल भारतक गुलाबी शहर जयपुरक नक्साक आधारमे टाउन प्लानिङ करि वि.सं. १९९८ मे राजविराज शहर बैसाएल गेल छल ।[५][६]

इतिहास आ विकास

वर्तमान राजविराज नगरक नामकरण राजविराजक पूर्वी भागक भलुवाही नदीके किनारमे अवस्थित पुरान इतिहासक प्रख्यात राजदेवी भगवती मन्दिरक नामसँ राजविराज नाम रहलगेल बात बहुतेक पुस्तकमे उल्लेख कएल गेल अछि ।[७] राजदेवी भगवतीकें सेन राजाक इष्टदेवी मानल जाइत अछि । राजदेवी मन्दिर एतय अवस्थित होमएक कारण एतय सेन राजासभक कचहरी, दरवार, किला रहनाए छी । शहर विकासक लेल आवश्यक आधारसभ भेलाक कारण वि.सं. २०१६ सालमे राजविराजकें नगरपालिका घोषणा कएल गेल । नगरपालिकाक पूर्वमे महादेवा गाउँपालिका आ तिलाठी कोईलाडी गाउँपालिका, पश्चिममे बेल्ही चपेना गाउँपालिका आ रुपनी गाउँपालिका, उत्तरमे रुपनी गाउँपालिका आ कृष्णासवरन गाउँपालिका तथा दक्षिणमे छिन्नमस्ता गाउँपालिका अछि । योजनाबद्ध रूपसँ व्यवस्थित राजविराज नगर व्यवसायिक रूपसँ वि.सं. २०१० सालदिस पूर्वी नेपालको तराई आ पहाडी जिलाक व्यापारिक केन्द्रक रूपमे विकसित भेल । नगरपालिका भितरमे ऐतिहासिक राजदेवी, दुर्गा भगवती, वागेश्वरी भगवती, हनुमान, रामजानकी, राधाकृष्ण, विष्णु, बैष्णवी काली, महादेव जका मठ मन्दिर तथा मुस्लिम समुदाय क जामे मस्जिद आ जैन धर्मावलम्बीसभक मन्दिर अछि ।[८]

जनसङ्ख्या

नेपालक जनगणना वि.सं. २०६८ कऽ अनुसार राजविराजक कूल जनसङ्ख्या ६७,२६२ अछि जहिमे पुरुषक सङ्ख्या ३४,६८४ आ महिलाक सङ्ख्या ३२,५७८ अछि । ई शहरक साक्षरता दर ७९.७१% अछि जहिमे पुरुषक साक्षरता दर ८८.४०% आ महिलाक साक्षरता दर ७०.२४% अछि ।[९] २०६८ कऽ राष्ट्रिय जनगणना प्रतिवेदन अनुसार राजविराजमे हिन्दू धर्मावलम्बी मुख्य धर्मक रूपमे अछि । मुख्यतया हिन्दू धर्म माननिहारक सङ्ख्या बेसी अछि । हिन्दू धर्मावलम्बीक सङ्ख्या ८७%, मुस्लिम धर्मावलम्बीक सङ्ख्या १०.८९%, जैन धर्मावलम्बीक सङ्ख्या १.२६% अछि तँ शिखक सङ्ख्या ०.६४% रहल अछि ।[९] राजविराज शहरमे विभिन्न जातजातिक लोकसभ बसोबास रहल अछि जहिमे कायस्थ, ब्राह्मण, राजपुत, वैश्य, तेली, यादव, बनिया, मारवाड़ी, थारू, लोहार, धानुक आदी अछि ।

अन्य धर्मावलम्बी (०.१९%)
राजविराजमे धर्मावलम्बी [९]
धर्म प्रतिशत
हिन्दू
  
 ८७.०१%
इस्लाम
  
 १०.८९%
जैन
  
 १.२६%
शिख
  
 ०.६४%
अन्य
  
 ०.२०%

राजविराजमे बाजल जाइवला मुख्य भाषा मैथिली छी जे मुख्यतया सम्पूर्ण वर्गक लोकसभद्वारा बाजल जाइत अछि । मैथिली भाषाक बाद सभ सँ बेसी बाजल जाइवला भाषा नेपाली छी । अन्य भाषासभ बहुत कम बाजल जाइत अछि ।[९]

मौसम

राजविराज नगरपालिकाक जलवायु उष्णकटिबन्धीय अछि । राजविराजक तीन मुख्य मौसम ग्रीष्म, मनसुन आ शरद अछि । नेपालक तराई क्षेत्रमे अवस्थित भेलाक कारण राजविराजक मौसम प्राय गरम होइत अछि ।[१०] ग्रीष्म ऋतु अप्रैलक सुरुवात संगे सुरू भ अगस्त धरि रहैत अछि आ ई समय ई शहरक तापक्रम २३ °से (७३ °फे) सँ ४४ °से (१११ °फे) धरि पहुँच जाइत अछि । मनसुनक आगमन जुलाईमे होइत अछि आ शरद ऋतुक आगमन अक्टुबरसँ होइत अछि तँ ई मार्च धरि रहैत अछि ।

ठण्डी मौसममे राजविराजक भ्रमण उपयुक्त रहैत अछि । पर्यटकसभ प्राय मध्य सितम्बरसँ अन्तिम मार्चमे एतय आबैलेल पोसन्द करैत अछि । समष्टिगत रूपमे जनवरीसभसँ ठण्डा महिना रहैत अछि तँ जुनसभसँ गरम महिना रहैत अछि ।

राजविराज नगरपालिका (१९८१-२०१२)-कऽ लेल मौसम जानकारी
महिना जन फर मार्च अप्रैल मई जुन जुलाई अगस्त सित अक्टु नव दिस वर्ष
अधिकतम °से (°फे) औषत २१٫५
(७१) 		२५٫४
(७८) 		२९٫९
(८६) 		३३٫१
(९२) 		३३٫७
(९३) 		३१٫८
(८९) 		३१٫७
(८९) 		३१٫४
(८९) 		३१٫०
(८८) 		३०٫२
(८६) 		२६٫२
(७९) 		२४٫१
(७५) 		२९٫१७
(८४٫६)
न्यूनतम °से (°फे) औषत ८٫०
(४६) 		१०٫१
(५०) 		१२٫६
(५५) 		१८٫४
(६५) 		२२٫३
(७२) 		२४٫२
(७६) 		२४٫६
(७६) 		२४٫४
(७६) 		२३٫६
(७४) 		२०٫८
(६९) 		१२٫४
(५४) 		९٫२
(४९) 		१७٫५५
(६३٫५)
औषत हिमपात/वर्षा मीमी (इञ्च) १२٫७
(०٫५) 		१४٫२
(०٫५६) 		१७٫२
(०٫६८) 		५६٫१
(२٫२१) 		१८९٫०
(७٫४४) 		३२०٫४
(१२٫६१) 		५४५٫८
(२१٫४९) 		३८४٫३
(१५٫१३) 		२९९٫८
(११٫८) 		९२٫८
(३٫६५) 		६٫८
(०٫२७) 		५٫४
(०٫२१) 		१,९४४٫५
(७६٫५५)
स्रोत: मौसम पूर्वानुमान विभाग, नेपाल[११]


शैक्षिक संस्थानसभ

सन्दर्भ सामग्रीसभ

  1. ↑ "National Population and Housing Census 2011" (PDF)। National Planning Commission Secretariat, Central Bureau of Statistics (CBS), Government of Nepal। November 2012।
  2. ↑ "New Structure of Nepal" (PDF)। MOFALD, Government of Nepal। March 2017।
  3. ↑ Rajbiraj revisited-NepaliTimes, अन्तिम पहुँच 2017-09-03
  4. ↑ Hamal, Lakshman B. (1995) (enमे). Military history of Nepal. Sharda Pustak Mandir. https://books.google.com.np/books?id=O3RuAAAAMAAJ&q=Rajbiraj+history&dq=Rajbiraj+history&hl=en&sa=X&redir_esc=y. 
  5. ↑ http://www.spotlightnepal.com/news/article/what-went-wrong-madhesh-nepal-dilli-jung-thapa
  6. ↑ http://www.housingnepal.com/articles/display/rapid-urbanization-in-nepal-an-asset-or-liability
  7. ↑ Dāsa, Harikānta Lāla (2003) (neमे). Saptarī Jillākā pramukha sāṃskr̥tika sthalaharu: eka adhyayana : laghuanusandhānakārya. Nepāla Rājakīya Prajñā-Pratishṭhāna. https://books.google.com.np/books?id=xElQAQAAIAAJ&q=%25E0%25A4%25B0%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%259C%25E0%25A4%25A6%25E0%25A5%2587%25E0%25A4%25B5%25E0%25A5%2580+%25E0%25A4%25AE%25E0%25A4%25A8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25A6%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B0&dq=%25E0%25A4%25B0%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%259C%25E0%25A4%25A6%25E0%25A5%2587%25E0%25A4%25B5%25E0%25A5%2580+%25E0%25A4%25AE%25E0%25A4%25A8%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25A6%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B0&hl=en&sa=X&redir_esc=y. 
  8. ↑ Today, News (१९ फाल्गुन २०७२, बुधबार २०:०४), राजविराजको राजदेवी मन्दिरः जहाँ भक्तजनको भाकल पुरा हुने जनविश्वास, अन्तिम पहुँच 2017-09-03 {{citation}}: |first= has generic name (help); Check date values in: |date= (help)
  9. ↑ ९.० ९.१ ९.२ ९.३ "National Population and Housing Census 2011" (PDF)। Central Bureau of Statistics। अन्तिम पहुँच 1 March 2014।
  10. ↑ "Rising Temperature"। The Himalayan Times। अन्तिम पहुँच 6 June 2015।
  11. ↑ "NORMALS FROM 1981-2012"। Department of Hydrology and Meteorology (Nepal)। अन्तिम पहुँच 20 October 2012।

बाह्य जडीसभ

विकिमिडिया कमन्समे राजविराजसँ सम्बन्धित मिडिया अछि।

एहो सभ देखी

प्राप्ति स्थल "https://mai.wikipedia.org/w/index.php?title=राजविराज&oldid=153849"