जयललिता

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
जयललिता
ஜெயலலிதா
तमिलनाडूक पुर्व मुख्यमन्त्री
कार्यकाल
२३ मई २०१६ – ५ दिसम्बर २०१६
गभर्नरके॰ रोसैया
पूर्वाधिकारीओ॰ पन्नीरसेल्वम
उतराधिकारीपदस्थ
निर्वाचन क्षेत्रडॉ॰ राधाकृष्णन नगर
कार्यकाल
१६ मई २०११ – २७ सितम्बर २०१४
पूर्वाधिकारीकरुणानिधि
उतराधिकारीओ॰ पन्नीरसेल्वम[१]
निर्वाचन क्षेत्रश्रीरंगम
कार्यकाल
२ मार्च २००२ – १२ मई २००६
पूर्वाधिकारीपन्नीरसेलवम्
उतराधिकारीकरुणानिधि
निर्वाचन क्षेत्रअंडीपट्टी
कार्यकाल
१४ मई २००१ – २१ सितम्बर २००१
पूर्वाधिकारीकरुणानिधि
उतराधिकारीपन्नीरसेलवम्
कार्यकाल
२४ जून १९९१ – १२ मई १९९६
पूर्वाधिकारीराष्ट्रपति शासन
उतराधिकारीकरुणानिधि
निर्वाचन क्षेत्रबर्गुर
व्यैक्तिक विवरण
जन्म
कोमालवल्ली

(१९४८-०२-२४) २४ फरबरी १९४८ (उमर ७६)
मैसूर, मैसूर राज्य, भारत
राजनैतिक दलऑल इंडिया अन्ना द्रविड़ मुनेत्र कड़गम
निवास(s)वेद निलयम, ८१/३६, पोएस गार्डन, चेन्नई-६०० ०८६


जयललिता जयराम (तमिल भाषा: ஜெ. ஜெயலலிதா, कन्नड भाषा: ಜೆ. ಜಯಲಲಿತಾ, मलयालम भाषा: ജെ. ജയലളിത, २४ फ़रवरी १९४८ – ५ दिसम्बर २०१६) भारतीय राजनीतिज्ञ तथा तमिलनाडुक मुख्यमन्त्री छल। ओ दक्षिण भारतीय राजनैतिक दल अल इन्डिया अन्ना द्रविड़ मुनेत्र कड़गम (अन्ना द्रमुक) कs महासचिव छल। अहीसं पूर्व ओ १९९१ सं १९९६, २००१ मे, २००२ सं २००६ धरि आर २०११ सं २०१४ धरि तमिलनाडु कs मुख्यमन्त्री रहल। राजनीतिमे आबsसं पहिल ओ अभिनेत्री छल आर ओ तमिलके अलावा तेलुगू, कन्नड आ एक हिन्दी तथा एक अँग्रेजी फिल्ममे सेहो काम कएने अछि।[२] जब ओ स्कूलमे पढ़ति रहल समय तखन हुनका द्वारा 'एपिसल' नामक अंग्रेजी फिल्ममे काम केलक। ओ १५ वर्षक आयुमे कन्नड फिल्मसभमे मुख्‍य अभिनेत्री कs भूमिका करs लागल छल। एकर बाद ओ तमिल फिल्मसभमे काम करs ल्लागल। ओ दक्षिण भारतक पहिल ऐहन अभिनेत्री छल जे स्कर्ट पहिनकs फिल्मसभमे भूमिका निभौने छल। १९६५ सं १९७२ कs दौरमे अधिकतर फिल्मसभमे एमजी रामचंद्रनके साथ काम केलक।[३] फिल्मी करियरके बाद ओ एम॰जी॰ रामचंद्रनके साथ १९८२ मे राजनीतिक करियरक शुरुआत केलक। ओ १९८४ सं १९८९ के समयमे तमिलनाडु सं राज्यसभाके लेल राज्य कs प्रतिनिधित्व सेहो कएने छल। वर्ष १९८७ मे रामचन्द्रन कs निधनके बाध ओ खुद अपनाकs रामचन्द्रनकs विरासत कs उत्तराधिकारी घोषित करि देने छल। ओ २४ जून १९९१ सं १२ मई १९९६ धरि राज्यक पहिल निर्वाचित मुख्‍यमन्त्री आ राज्य कs सबसं कम उम्र कs मुख्यमन्त्री रहल। अप्रिल २०११ मे जब ११ दलसभके गठबन्धन द्वारा १४हम राज्य विधानसभामे बहुमत हासिल केलक तs ओ तेसर बेर मुख्यमन्त्री बनल। ओ १६ मई २०११ कs मुख्‍यमन्त्री पदक शपथ लेलक आर तखनसं ओ राज्य कs मुख्यमन्त्री छल। राजनीतिमे हुनकर समर्थक हुनका अम्मा (मां) आ कहियो कहियो पुरातची तलाईवी ('क्रांतिकारी नेता') कहिकs बुलाबैत छल।[४] उनी साथी थिइन् वीके शशिकला

प्रारंभिक जीवन[सम्पादन करी]

जयललिता कs जन्म २४ फ़रवरी १९४८ कs एक अय्यर परिवार मे, मैसूर राज्य (जे कि अब कर्नाटक कs हिस्सा अछि) के मांडया जिलाके पांडवपुरा तालुक के मेलुरकोट गाममे भेल छल। हनकर दादा तत्कालीन मैसूर राज्य मे एक सर्जन छल। महज २ सालकs उम्र मे ही हुन्कर पिता जयराम, हुनका माए संध्याके साथ अकेले छोडि कs चल गेल छल। पिता कs मृत्युके पश्चात हुनकर माए हुन्का लsकs बंगलौर चल आएल, जतह हुन्कर माता-पिता रहैत छल। बाध मे हुन्कर माए तमिल सिनेमामे काम करकs शुरू करि देलक आर अपन फिल्मी नाम 'संध्या' राखि लेलक।[५]

फिल्मी जीवन[सम्पादन करी]

तमिल सिनेमामे ओ जानल मानल निर्देशक श्रीधर कs फिल्म 'वेन्नीरादई' सं अपन करियर शुरू कएने छल आ लगभग ३०० फिल्मसभमे काम केलक। ओ तमिलके अलावा तेलुगु, कन्नड़, अँग्रेजी आर हिन्दी फिल्मसभमे सहो काम कएने अछि। ओ धर्मेन्द्र सहित बहुतो अभिनेतासभके साथ काम केलक, किन्तु हुन्कर ज्यादातर फिल्मसभ शिवाजी गणेशन आर एमजी रामचन्द्रनके साथ ही आएल।

हिन्दी[सम्पादन करी]

  • मनमौजी (१९६२)
  • इज़्ज़त (१९६८)

तमिल[सम्पादन करी]

  • वेनिरा आदै (१९६५)
  • अयिरातिल ओरुवन् (१९६५)
  • चन्द्रोदयम् (१९६६)
  • गौरी कल्याणम् (१९६६)
  • मेज़र चन्द्रकान्त (१९६६)

तेलुगु[सम्पादन करी]

  1. कथानायकुनि कथ (१९६५)
  2. मनुषुलु ममतलु (१९६५)
  3. आमॆ ऎवरु? (१९६६)
  4. आस्तिपरुलु (१९६६)
  5. कन्नॆपिल्ल (१९६६)
  6. गूढचारि ११६ (१९६६)
  7. नवरात्रि (१९६६)
  8. गोपालुडु भूपालुडु (१९६७)
  9. चिक्कडु दॊरकडु (१९६७)
  10. धनमे प्रपंचलील (१९६७)
  11. नुव्वे (१९६७)
  12. ब्रह्मचारि (१९६७)
  13. सुखदुःखालु (१९६७)
  14. अदृष्टवंतुलु (१९६८)
  15. कोयंबत्तूरु खैदी (१९६८)
  16. तिक्क शंकरय्य (१९६८)
  17. दोपिडी दॊंगलु (१९६८)
  18. निलुवु दोपिडि (१९६८)
  19. पूलपिल्ल (१९६८)
  20. पॆळ्ळंटे भयं (१९६८)
  21. पोस्टुमन् राजु (१९६८)
  22. बाग्दाद् गजदॊंग (१९६८)
  23. श्रीरामकथ (१९६८)
  24. आदर्श कुटुंबं (१९६९)
  25. कथानायकुडु (१९६९)
  26. कदलडु वदलडु (१९६९)
  27. कॊंडवीटि सिंहं (१९६९)
  28. पंच कळ्याणि दॊंगल राणि (१९६९)
  29. आलीबाबा ४० दॊंगलु (१९७०)
  30. कोटीश्वरुडु (१९७०)
  31. गंडिकोट रहस्यं (१९७०)
  32. मेमे मॊनगाळ्लं (१९७१)
  33. श्रीकृष्ण विजयं (१९७१)
  34. श्रीकृष्णसत्य (१९७१)
  35. भार्याबिड्डलु (१९७२)
  36. डाक्टर् बाबु (१९७३)
  37. देवुडम्म (१९७३)
  38. देवुडु चेसिन मनुषुलु (१९७३)
  39. लोकं चुट्टिन वीरुडु (१९७३)
  40. प्रेमलु - पॆळ्ळिळ्ळु (१९७४)

राजनीतिक जीवन[सम्पादन करी]

चेन्नई कs सड़क पर जयललिताकs फ्लैक्स बोर्ड
फाइल:AIADMK Election Manifesto.JPG
ए आई डी एम के कs घोषणा पत्र जारी करैत जयललिता
जयललिता आ अमेरिकी विदेश सचिव हिलेरी क्लिंटन

अम्मा जयललिता १९८२ मे ऑल इन्डिया अन्ना द्रविड़ मुनेत्र कड़गम (अन्ना द्रमुक) कs सदस्यता ग्रहण करैत एम॰जी॰ रामचन्द्रनके साथ अपन राजनीतिक जीवन कs शुरुआत केलक। १९८३ मे हुनका पार्टी कs प्रोपेगेनडा सचिव नियुक्त कs देल गेल। बाध मे अंग्रेजी मे हुन्कर वाक क्षमता कs देखैत पार्टी प्रमुख रामचन्द्रन हुनका राज्यसभा मे पठेलक आर राज्य विधानसभाके उपचुनावमे जिता कs हुन्का विधानसभा सदस्य बनेलक।[६][७] ओही समयसं ओ राजनीतिक बड्का नेत्री बनल छल ।

सम्मान[सम्पादन करी]

जयललिता कs पहलि बेर मद्रास विश्वविद्यालय सं १९९१ मे डॉक्टरेट कs मानद उपाधि मिलल आर ओकर बाध हुनका बहुतो बेर मानद डॉक्टरेट सं सम्मानित कएल जाs चुकल अछी।[८][९][१०] वर्ष १९९७ मे हुनकर जीवन पर बनल एक तमिल फिल्म इरूवर आएल छल जहिमे जयललिता कs भूमिका ऐश्वर्या राय निभौने छल।[४]

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. "Panneerselvam sworn in as Tamil Nadu chief minister"द टाइम्स ऑफ़ इंडिया (अंग्रेज़ीमे)। अन्तिम पहुँच 23 मई 2016{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  2. "Jayalalitha to debut in Hindi for campaigns" [जयललिता कs पहिल बेर हिन्दीमे अभियान] (अंग्रेजीमे)। दि एकोनोमिक्स टाइम्स। आई॰ ए॰ एन॰ एस॰। 8 अप्रैल 2007। मूलसँ 2013-06-29 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 12 अगस्त 2014 {{cite news}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
  3. "जयललिता : प्रोफाइल"। वेबदुनिया हिन्दी। अन्तिम पहुँच 12 अगस्त 2014
  4. ४.० ४.१ "अभिनेत्री से अम्मा तक जयललिता का सफर"। डचे वेले हिन्दी। अन्तिम पहुँच 12 अगस्त 2014
  5. "In school her name was Komalavalli" [स्कूल में उसका नाम कोमलवल्ली था]। डी एन ए समाचार पत्र (अंग्रेजीमे)। 7 मई 2006। अन्तिम पहुँच 12 अगस्त 2014{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  6. "Honourable Chief Ministe" [माननीय मुख्यमंत्री] (अँग्रेजीमे)। तमिलनडू विधान सभा। अन्तिम पहुँच 12 अगस्त 2014{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  7. "Personality cult" [व्यक्तित्व पंथ] (अँग्रेजीमे)। बीबीसी। 30 मार्च 2009। अन्तिम पहुँच 12 अगस्त 2014{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  8. "Awards and Special De" [पुरस्कार और स्पेशल डे] (अंग्रेज़ीमे)। चेन्नई, भारत: तमिलनाडू सरकार। अन्तिम पहुँच 14 अगस्त 2014{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  9. "Awards" [पुरस्कार] (अंग्रेज़ीमे)। एनडीटीवी। मूलसँ 2014-04-07 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 14 अगस्त 2014 {{cite news}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
  10. "Awards" [पुरस्कार] (अंग्रेज़ीमे)। एनडीटीवी। मूलसँ 2014-04-07 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 14 अगस्त 2014 {{cite news}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: unrecognized language (link)

बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]