"होली" के अवतरणसभमे अन्तर

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
उत्तरदायी रूप से इतिहास देखें
← पुरान सम्पादननव सम्पादन →
Content deleted Content added
यथादृश्यविकिटेक्स्ट
अNo edit summary
No edit summary
पङ्क्त्ति ११: पङ्क्त्ति ११:
| date2015 = शुक्रदिन, मार्च ६
| date2015 = शुक्रदिन, मार्च ६
| date2016 = बुधदिन, मार्च २३
| date2016 = बुधदिन, मार्च २३
| date2016 = सोमदिन, मार्च 13
| calendar = [[हिन्दु क्यालेन्डर]]
| calendar = [[हिन्दु क्यालेन्डर]]
| celebrations = होलीक पहिल राति: [[होलीका दहन]]<BR>होलीक दिन: अबीर रंग लगेनाए, नाच गान होएत
| celebrations = होलीक पहिल राति: [[होलीका दहन]]<BR>होलीक दिन: अबीर रङ्ग लगेनाए, नाच गान होएत
| relatedto = [[नेपाल]], [[भारत]]
| relatedto = [[नेपाल]], [[भारत]]
| frequency = बार्षिक
| frequency = बार्षिक
}}
}}
'''होली''' ({{IPAc-en|pron|'|h|əʊ|l|i:}}; {{Lang-sa|होली}} ''Holī'') हिन्दू संस्कृतिमे प्रत्येक वर्षक फागुन शुक्ल पूणिर्मा अर्थात होली पूर्णिमाक दिन मनावल जाएत अछि । ई पर्व [[नेपाल]]]<ref>{{cite web|url=http://www.weallnepali.com/nepali-festivals/holi|title=Holi festivals of Nepalese}}</ref>, [[भारत]]<ref name="OED-Holi">The New Oxford Dictionary of English (1998) ISBN 0-19-861263-X - p.874 "'''Holi''' /'həʊli:/ '''noun''' a Hindu spring festival ...".</ref> तथा अन्य राष्ट्रमे बसोबास करैवाक हिन्दूसभक एकटा महत्वपूर्ण पर्व छी । ई पर्व वसन्त ऋतुमे फागुन मासमे मानावैत अछि । होलीक हमसभ नेपाली समुदायमे फागु पुर्णिमा<ref>{{cite web|url=http://www.himalayanwonders.com/blog/celebrate-holi-nepals-colorful-festival.html|title=Date of Holi festival in Nepal and India as of Hindu Vikram Sambat Calendar}}</ref> आ मिथिलामे फगुवाक नामसँ सोहो बुझै छी । होली रङ्गक पर्व छी । होलीक दिन सम्पूर्ण हिन्दूधर्मावलम्बी एक दोसरके विभिन्न प्रकारस रङ्ग आर अबीर लगावैत अछी । [[मिठाई|मिठाई]] आ पकवान खुवावैत अछि ।<ref>http://www.thecolorsofindia.com/holi-celebrations.html</ref> होली पर्व मनेवाक एकटा कारण आर इतिहास अछी । एकता सचाई अछि होलीक दिन पूरान कटुता समाप्त कए आर दुस्मनी सेहो बिसैर आदमीसभ एक-आपसमे भेट करैत अछि । <ref>[http://www.chhathpuja.co/community/viewdiscussion/1836-holi-essay-in-hindi-%E0%A4%B9%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%80-%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7?groupid=130 : होली ]</ref>
'''होली''' ({{IPAc-en|pron|'|h|əʊ|l|i:}}; {{Lang-sa|होली}} ''Holī'') हिन्दू संस्कृतिमे प्रत्येक वर्षक फागुन शुक्ल पूणिर्मा अर्थात होली पूर्णिमाक दिन मनावल जाईत अछि । ई पर्व [[नेपाल]]]<ref>{{cite web|url=http://www.weallnepali.com/nepali-festivals/holi|title=Holi festivals of Nepalese}}</ref>, [[भारत]]<ref name="OED-Holi">The New Oxford Dictionary of English (1998) ISBN 0-19-861263-X - p.874 "'''Holi''' /'həʊli:/ '''noun''' a Hindu spring festival ...".</ref> तथा अन्य राष्ट्रसभमे बसोबास करैवाल हिन्दूसभक एकटा महत्वपूर्ण पर्व छी । ई पर्व वसन्त ऋतुक फागुन मासमे मानावैत अछि । होलीमे हमसभ नेपाली समुदायमे फागु पुर्णिमा<ref>{{cite web|url=http://www.himalayanwonders.com/blog/celebrate-holi-nepals-colorful-festival.html|title=Date of Holi festival in Nepal and India as of Hindu Vikram Sambat Calendar}}</ref> आ मिथिलामे फगुवाक नामसँ सेहो जानल जाइत अछि । होली रङ्गक पर्व छी । होलीक दिन सम्पूर्ण हिन्दूधर्मावलम्बी एक दोसरके विभिन्न प्रकारस रङ्ग आर अबीर लगावैत अछी । [[मिठाई|मिठाई]] आ पकवान खुवावैत अछि ।<ref>http://www.thecolorsofindia.com/holi-celebrations.html</ref> होली पर्व मनेवाक एकटा कारण आर इतिहास अछी । एकता सचाई अछि होलीक दिन पूरान कटुता समाप्त कए आर दुस्मनी सेहो बिसैर आदमीसभ एक-आपसमे भेट करैत अछि । <ref>[http://www.chhathpuja.co/community/viewdiscussion/1836-holi-essay-in-hindi-%E0%A4%B9%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%80-%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7?groupid=130 : होली ]</ref>
होली पर्व घरपरिवार-साथीभाई आपसम रङ रङ्गक उल्लासपूर्वक फागुन पूणिर्माक अवसरमे पहाडसँ, तराई आर गाउँ आ सहरधरि बच्चा, युवा युवती तथा प्रौढसभक हूल तथा जत्थासभ हातमे रङ आर रङ्गीन घोल पदार्थ ल गीत गावैत, बजावैत, मनोरञ्जन होहल्ला करैत आपसी रिसईबी छोडिक उत्साह आर र उमङ्गक साथ मनावैत अछि ।
होली पर्व घरपरिवार-साथीभाई आपसम रङ रङ्गक उल्लासपूर्वक फागुन पूणिर्माक अवसरमे पहाडसँ, तराई आर गाउँ आ सहरधरि बच्चा, युवा युवती तथा प्रौढसभक हूल तथा जत्थासभ हातमे रङ आर रङ्गीन घोल पदार्थ ल गीत गावैत, बजावैत, मनोरञ्जन होहल्ला करैत आपसी रिसईबी छोडिक उत्साह आर र उमङ्गक साथ मनावैत अछि ।
[[File:Littile Girl Playing Holi with Gulaal.jpg|thumb|300px|होली खेलैत बालिका]]
[[File:Littile Girl Playing Holi with Gulaal.jpg|thumb|300px|होली खेलैत बालिका]]

== इतिहास ==
== इतिहास ==
होलीक बारेम पौराणिक भनाइ अनुसार प्राचीन समयमा अथवा [[सत्य युग]]म नास्तिक हिरण्यकश्यपु नामक एक गोटे [[राक्षस]]क जन्म भेल छल । हिरण्यकश्यपुलाई भगवान [[विष्णु]]ले [[नृसिंह अवतार]] लिएर मारेका थिए । हिरण्यकश्यपुका छोरा भक्त [[प्रह्लाद]] थिए । भक्त प्रह्लाद भगवान विष्णुका निकै भक्त थिए । आफ्नै छोरा प्रह्लाद भगवान विष्णुलाई भज्ने गरेको हिरण्यकश्यपुलाई मन परेको थिएन । त्यसैले उसले प्रह्लादलाई मार्न धेरै योजनाहरू बनाएको थियो । एक योजना अनुसार हिरण्यकश्यपुले छोरालाई अग्निकुण्डमा हालेर मार्न आफ्नी बहिनी होलिका(''जसलाई अग्निले पनि डढाउन नसक्ने वरदान पाएकी थिइन्'')लाई जिम्मा दिएका थिए । दाजुको आदेशानुसार होलिका प्रह्लादलाई काखमा लिएर अग्निमा बस्दा आगोले धर्मको साथ दिएकोले होलिका जलेर नष्ट भइन् तर प्रह्लादलाई केही भएन । होलिका दहनकै खुसियाली मनाउन आपसमा रङ्ग र अविर छरेर होली पर्व मनाउने परम्परा चलेको धार्मिक मान्यता रहिआएको छ । भने अर्को एक प्रसङ्ग अनुसार [[द्वापर युग]]मा [[कृष्ण|श्रीकृष्ण]]लाई मार्ने उद्देश्यले दूध खुवाउन गएकी कंशकी शेना पुतना नामकी राक्षसनीलाई उल्टै कृष्णले मारिदिनु भएकाले त्यसको शवलाई ब्रजवासीहरूले यसै दिन जलाएर आपसमा रङ्ग र अबिर छरी खुसियाली मनाएकोले त्यसैको सम्झनामा अद्यावधिक चीरदाह गरी होली खेल्ने परम्परा चलेको भनाइ रहेको छ ।<ref>विभिन्न हिन्दू धार्मिक ग्रन्थहरू</ref> होली हिन्दूहरूको अत्यन्त प्राचीन पर्व हो । [[इतिहासकार]]हरू मान्छन् कि यस पर्वको प्रचलन आर्यहरूमा पनि थियो। यस पर्वको वर्णन अनेक [[पुरातन]] [[धार्मिक पुस्तक]]हरूमा पाइन्छ । [[नारद पुराण]] र [[भविष्य पुराण]] जस्तो प्राचीन [[हस्तलिपी]]हरू र [[ग्रन्थ]]हरूमा पनि यस पर्वको उल्लेख छ। [[भारत]]मा पर्ने विंध्यक्षेत्रको राम गढ भन्ने स्थानमा स्थित ईसा भन्दा ३०० वर्ष पुरानो एउटा [[अभिलेख]]मा पनि यसको उल्लेख छ। [[संस्कृत]] [[साहित्य]]मा [[वसन्त ऋतु]] र वसन्तोत्सव अनेक कविहरूको प्रिय विषय थियो
{{stub}}



==चित्र दीर्घा==
==चित्र दीर्घा==

अन्तिम परिवर्तन ०९:२४, १३ मार्च २०१७

होली
रंगक पर्व
होली रंगक पर्व
होली खेलैत, उटाह अमेरिकामे
आधिकारिक नामहोली
अन्य नामफगुवा .
प्रकारहिन्दु
अनुष्ठानहोलीक पहिल राति: होलीका दहन
होलीक दिन: अबीर रङ्ग लगेनाए, नाच गान होएत
आरम्भफागुण पूर्णिमा
तिथिफाल्गुन पूर्णिमानमूना परिक्रम भेटल: आकृति:Infobox holiday/wd
मानाएलबार्षिक
समबन्धनेपाल, भारत

होली ( /ˈhoʊliː/; संस्कृत: होली Holī) हिन्दू संस्कृतिमे प्रत्येक वर्षक फागुन शुक्ल पूणिर्मा अर्थात होली पूर्णिमाक दिन मनावल जाईत अछि । ई पर्व नेपाल][१], भारत[२] तथा अन्य राष्ट्रसभमे बसोबास करैवाल हिन्दूसभक एकटा महत्वपूर्ण पर्व छी । ई पर्व वसन्त ऋतुक फागुन मासमे मानावैत अछि । होलीमे हमसभ नेपाली समुदायमे फागु पुर्णिमा[३] आ मिथिलामे फगुवाक नामसँ सेहो जानल जाइत अछि । होली रङ्गक पर्व छी । होलीक दिन सम्पूर्ण हिन्दूधर्मावलम्बी एक दोसरके विभिन्न प्रकारस रङ्ग आर अबीर लगावैत अछी । मिठाई आ पकवान खुवावैत अछि ।[४] होली पर्व मनेवाक एकटा कारण आर इतिहास अछी । एकता सचाई अछि होलीक दिन पूरान कटुता समाप्त कए आर दुस्मनी सेहो बिसैर आदमीसभ एक-आपसमे भेट करैत अछि । [५] होली पर्व घरपरिवार-साथीभाई आपसम रङ रङ्गक उल्लासपूर्वक फागुन पूणिर्माक अवसरमे पहाडसँ, तराई आर गाउँ आ सहरधरि बच्चा, युवा युवती तथा प्रौढसभक हूल तथा जत्थासभ हातमे रङ आर रङ्गीन घोल पदार्थ ल गीत गावैत, बजावैत, मनोरञ्जन होहल्ला करैत आपसी रिसईबी छोडिक उत्साह आर र उमङ्गक साथ मनावैत अछि ।

होली खेलैत बालिका

इतिहास

होलीक बारेम पौराणिक भनाइ अनुसार प्राचीन समयमा अथवा सत्य युगम नास्तिक हिरण्यकश्यपु नामक एक गोटे राक्षसक जन्म भेल छल । हिरण्यकश्यपुलाई भगवान विष्णुले नृसिंह अवतार लिएर मारेका थिए । हिरण्यकश्यपुका छोरा भक्त प्रह्लाद थिए । भक्त प्रह्लाद भगवान विष्णुका निकै भक्त थिए । आफ्नै छोरा प्रह्लाद भगवान विष्णुलाई भज्ने गरेको हिरण्यकश्यपुलाई मन परेको थिएन । त्यसैले उसले प्रह्लादलाई मार्न धेरै योजनाहरू बनाएको थियो । एक योजना अनुसार हिरण्यकश्यपुले छोरालाई अग्निकुण्डमा हालेर मार्न आफ्नी बहिनी होलिका(जसलाई अग्निले पनि डढाउन नसक्ने वरदान पाएकी थिइन्)लाई जिम्मा दिएका थिए । दाजुको आदेशानुसार होलिका प्रह्लादलाई काखमा लिएर अग्निमा बस्दा आगोले धर्मको साथ दिएकोले होलिका जलेर नष्ट भइन् तर प्रह्लादलाई केही भएन । होलिका दहनकै खुसियाली मनाउन आपसमा रङ्ग र अविर छरेर होली पर्व मनाउने परम्परा चलेको धार्मिक मान्यता रहिआएको छ । भने अर्को एक प्रसङ्ग अनुसार द्वापर युगमा श्रीकृष्णलाई मार्ने उद्देश्यले दूध खुवाउन गएकी कंशकी शेना पुतना नामकी राक्षसनीलाई उल्टै कृष्णले मारिदिनु भएकाले त्यसको शवलाई ब्रजवासीहरूले यसै दिन जलाएर आपसमा रङ्ग र अबिर छरी खुसियाली मनाएकोले त्यसैको सम्झनामा अद्यावधिक चीरदाह गरी होली खेल्ने परम्परा चलेको भनाइ रहेको छ ।[६] होली हिन्दूहरूको अत्यन्त प्राचीन पर्व हो । इतिहासकारहरू मान्छन् कि यस पर्वको प्रचलन आर्यहरूमा पनि थियो। यस पर्वको वर्णन अनेक पुरातन धार्मिक पुस्तकहरूमा पाइन्छ । नारद पुराण र भविष्य पुराण जस्तो प्राचीन हस्तलिपीहरू र ग्रन्थहरूमा पनि यस पर्वको उल्लेख छ। भारतमा पर्ने विंध्यक्षेत्रको राम गढ भन्ने स्थानमा स्थित ईसा भन्दा ३०० वर्ष पुरानो एउटा अभिलेखमा पनि यसको उल्लेख छ। संस्कृत साहित्यमा वसन्त ऋतु र वसन्तोत्सव अनेक कविहरूको प्रिय विषय थियो


चित्र दीर्घा

  • राधा आ गोपी होली मनाबैत
    राधा आ गोपी होली मनाबैत
  • कृष्ण आ राधा
    कृष्ण आ राधा
  • होलीमे जमावडा
    होलीमे जमावडा
  • होलीक अवसरमे राजस्थानी
    होलीक अवसरमे राजस्थानी
  • होलिका दहन काठमाडौंमे
    होलिका दहन काठमाडौंमे

सन्दर्भ सामग्रीसभ

एहो सभ देखी

विकिमिडिया कमन्समे होलीसँ सम्बन्धित मिडिया अछि।
  1. ↑ "Holi festivals of Nepalese"।
  2. ↑ The New Oxford Dictionary of English (1998) ISBN 0-19-861263-X - p.874 "Holi /'həʊli:/ noun a Hindu spring festival ...".
  3. ↑ "Date of Holi festival in Nepal and India as of Hindu Vikram Sambat Calendar"।
  4. ↑ http://www.thecolorsofindia.com/holi-celebrations.html
  5. ↑ : होली
  6. ↑ विभिन्न हिन्दू धार्मिक ग्रन्थहरू
प्राप्ति स्थल "https://mai.wikipedia.org/w/index.php?title=होली&oldid=136075"