"धनुषा जिला" के अवतरणसभमे अन्तर
ट्यागसभ: दूरभाष सम्पादन दूरभाष एप्प सम्पादन |
→जिलाक नामाकरण: Fixed typo ट्यागसभ: दूरभाष सम्पादन दूरभाष एप्प सम्पादन |
||
पङ्क्त्ति २१: | पङ्क्त्ति २१: | ||
'''धनुषा''' [[नेपाल]]क [[मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र|मध्यमाञ्चल]] विकास क्षेत्रक [[जनकपुर अञ्चल]]मे अवस्थित घनाबस्ती होएसँ उर्वर जिला छी । नेपालक मध्यपूर्वक दक्षिणी भागमे भारतीय सीमासँ सटल रहैत सँ धनुषा जिला पूर्ण रूपमे नेपालक तराई प्रदेशमे पडैत अछि । नेपालक कूल भू-भागक ०.८०% भाग, कुल जनसङ्ख्याक २.९% ओगटि जनसङ्ख्याक क्रममे पाँचम् स्थानमे पडैवाला तथा विभिन्न ९३ जातजाति मिलल ई धार्मिक क्षेत्रसँ अपना भितर भौगोलिक, सामाजिक तथा सांस्कृतिक विविधतासँ ई जिलाक देश विदेशमे परिचित केनए अछि । [[भारत]]क सीमावर्ती शहर [[जयनगर]]धरि पहुँचेवाला नेपालक एकमात्र रेलसेवासँ सेहो ई जिलाक महत्वक बढेने अछि । |
'''धनुषा''' [[नेपाल]]क [[मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र|मध्यमाञ्चल]] विकास क्षेत्रक [[जनकपुर अञ्चल]]मे अवस्थित घनाबस्ती होएसँ उर्वर जिला छी । नेपालक मध्यपूर्वक दक्षिणी भागमे भारतीय सीमासँ सटल रहैत सँ धनुषा जिला पूर्ण रूपमे नेपालक तराई प्रदेशमे पडैत अछि । नेपालक कूल भू-भागक ०.८०% भाग, कुल जनसङ्ख्याक २.९% ओगटि जनसङ्ख्याक क्रममे पाँचम् स्थानमे पडैवाला तथा विभिन्न ९३ जातजाति मिलल ई धार्मिक क्षेत्रसँ अपना भितर भौगोलिक, सामाजिक तथा सांस्कृतिक विविधतासँ ई जिलाक देश विदेशमे परिचित केनए अछि । [[भारत]]क सीमावर्ती शहर [[जयनगर]]धरि पहुँचेवाला नेपालक एकमात्र रेलसेवासँ सेहो ई जिलाक महत्वक बढेने अछि । |
||
==जिलाक नामाकरण== |
==जिलाक नामाकरण== |
||
किम्बदन्ती एवं धर्मग्रन्थसभक अनुसार [[त्रेता युग]]मे प्रजासभक अनिकालसँ मुक्ति |
किम्बदन्ती एवं धर्मग्रन्थसभक अनुसार [[त्रेता युग]]मे प्रजासभक अनिकालसँ मुक्ति दिलेबाक लेल जनकवंशक वाइसम राजा शीरध्वज स्वयम् हर जोतै लेल सुरु करैत काल भूमीसँ बालिका जानकी ([[सीता]]) उत्पन्न भेल छल । सर्वगुण सम्पन्न जानकीक विवाहक लेल स्वयम्वरक लेल इच्छुक बहुतेक प्रदेशसँ आएल शक्तिसम्पन्न राजकुमारसभमे सँ शिवधनुष तोड़ि चढेवाक लेल सक्षम राजाकें मात्र वरक रूपमे ग्रहण करैवाला राजा शीरध्वजक शर्तमे अयोध्यासँ आएल [[दशरथ]] पुत्र [[श्रीराम अवतार|रामचन्द्र]] छोड़ि कियो सफल नै भऽ सकल । मुद्दा रामचन्द्र ओ धनुष तोड़ि चढवैत काल अत्यधिक वजनक कारण ओ धनुष खण्डित भऽ गेल । ओ धनुषक एक टुकड़ा खसल स्थानके धनुषाधाम कहल जाइत अछि, एहि स्थानक नामसँ जिलाक नाम धनुषा कहि नामाकरण कएल गेल जनविश्वास अछि । |
||
== इतिहास == |
== इतिहास == |
अन्तिम परिवर्तन २०:५३, ७ अप्रैल २०१८
धनुषा जिला Dhanusa District | |
---|---|
देश | नेपाल |
प्रदेश | मध्यमाञ्चल |
अञ्चल | जनकपुर |
भौगोलिक अवस्थिति | तराई |
गाउँपालिका सङ्ख्या | ७२ |
नगरपालिका सङ्ख्या | ५ |
सदरमुकाम | जनकपुर उपमहानगरपालिका |
क्षेत्रफल | |
• कुल | ११८० किमी२ (४६० वर्गमाइल) |
जनसङ्ख्या (२०११) | |
• कुल | ७,५४,७७७ |
• घनत्व | ६४०/वर्ग किमी (१७००/वर्ग माइल) |
समय क्षेत्र | युटिसी+५:४५ (नेपालक प्रमाणिक समय) |
क्षेत्रीय सङ्केत | ०४१ |
मुख्य भाषासभ | मैथिली, नेपाली |
वेबसाइट | http://ddcsiraha.gov.np |
धनुषा नेपालक मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्रक जनकपुर अञ्चलमे अवस्थित घनाबस्ती होएसँ उर्वर जिला छी । नेपालक मध्यपूर्वक दक्षिणी भागमे भारतीय सीमासँ सटल रहैत सँ धनुषा जिला पूर्ण रूपमे नेपालक तराई प्रदेशमे पडैत अछि । नेपालक कूल भू-भागक ०.८०% भाग, कुल जनसङ्ख्याक २.९% ओगटि जनसङ्ख्याक क्रममे पाँचम् स्थानमे पडैवाला तथा विभिन्न ९३ जातजाति मिलल ई धार्मिक क्षेत्रसँ अपना भितर भौगोलिक, सामाजिक तथा सांस्कृतिक विविधतासँ ई जिलाक देश विदेशमे परिचित केनए अछि । भारतक सीमावर्ती शहर जयनगरधरि पहुँचेवाला नेपालक एकमात्र रेलसेवासँ सेहो ई जिलाक महत्वक बढेने अछि ।
जिलाक नामाकरण
किम्बदन्ती एवं धर्मग्रन्थसभक अनुसार त्रेता युगमे प्रजासभक अनिकालसँ मुक्ति दिलेबाक लेल जनकवंशक वाइसम राजा शीरध्वज स्वयम् हर जोतै लेल सुरु करैत काल भूमीसँ बालिका जानकी (सीता) उत्पन्न भेल छल । सर्वगुण सम्पन्न जानकीक विवाहक लेल स्वयम्वरक लेल इच्छुक बहुतेक प्रदेशसँ आएल शक्तिसम्पन्न राजकुमारसभमे सँ शिवधनुष तोड़ि चढेवाक लेल सक्षम राजाकें मात्र वरक रूपमे ग्रहण करैवाला राजा शीरध्वजक शर्तमे अयोध्यासँ आएल दशरथ पुत्र रामचन्द्र छोड़ि कियो सफल नै भऽ सकल । मुद्दा रामचन्द्र ओ धनुष तोड़ि चढवैत काल अत्यधिक वजनक कारण ओ धनुष खण्डित भऽ गेल । ओ धनुषक एक टुकड़ा खसल स्थानके धनुषाधाम कहल जाइत अछि, एहि स्थानक नामसँ जिलाक नाम धनुषा कहि नामाकरण कएल गेल जनविश्वास अछि ।
इतिहास
धनुषा जिलाक धार्मिक सांस्कृतिक भौगालिक आर्थिक तथा सामाजिक व्यवस्था मानव सभ्यताक हरेक युग कालसँ प्रभावित भऽ परिष्कृत होएत आएल पवैत अछि । भारतमे रहल अयोध्याक राजकुमार रामचन्द्रसंग जानकीक विवाह पश्चात ई क्षेत्रक गरिमा अखनो उत्कर्षमे पहुँचल पवैत अछि । धनुषा जिलाक हालक स्वरूप कोशी सँ गण्डकी आ गङ्गासँ हिमालयधरि फैलल बृहत मिथिला प्रदेशक युगान्तमे कम होएत गेल छोट स्वरूप ही अछि कहिक कएल गेल अछि। किम्बदन्ती अनुसार पूर्व वैदिक युगमे मानव विहीन रहल ई क्षेत्रक अन्वेषण माथव विदेध केनए छल । मुखमे अग्नी लऽ ई वनसँ झांपल गेल अनकन्टार प्रदेशमे आवैत काल हुनकर मुखमे रहल अग्नी बाहर आवि सम्पूर्ण वनक विनाश भेलाक पश्चात एतय मानव बसोवास शुरु भेल छल । त्रेतायुगमे राजा जनकक विद्वता आ जानकीक धार्मिक सम्लग्नताक कारण ई क्षेत्र दूर-दूरधरि प्रख्यात भेल पवैत अछि।
सत्रम् शताब्दीक शुरुमे भारतसँ महात्मा सुरदासक आगमन पश्चात ई क्षेत्रक इतिहासमे सफा होएत गेल देखल गेल जाइत अछि । किम्बदन्ती अनुसार जानकीक जन्मस्थानक खोजीमे महात्मा सुरदास घुमैत काल एकदिन राति सपनामे जानकी स्वयम् प्रकट भऽ सुरदासक ओ स्थान देखेने छल । ओही बखत सुरदास ओ स्थानमे खन्ती गाडि चिन्ह लगाकऽ जानकीक प्रतिस्थापित कएने छल। राज्यसभक उदय विलय क्रमसँगे ई प्रदेशक शासक भौगोलिक सीमा परिवर्तन होएत गेल। नेपाल एकीकरण होएसँ पहिने ई प्रदेश मकवानपुर राज्यक अधीनमे छल। मकवानपुरक राजा मानिक सेन जानकी मन्दिरक लेल १४०० बिघा जमीन उपलब्ध कएने छल। वि.सं. १८८२ मे अमरसिंह थापा प्यागोडा शैलीमे राममन्दिरक निर्माण कएने छल तँ वि.सं. १९५०मे टिकमगढकी महारानी वृषभानु देवी ९ लाख रूपैयाँ लगाक हालक भव्य मुगलकालीन शैली झलकेवाला जानकी मन्दिर निर्माण करेने छल। हालक धनुषा जिला धार्मिक ऐतिहासिक मिथिला प्रदेशक छोट भू-भाग ओगटने होएतो ई जिला ई प्रदेशक बीचक रूपमे रहल पवैत अछि।
भौगोलिक अवस्थिति
सिन्धुली | ||||
महोत्तरी | सिराहा | |||
धनुषा | ||||
बिहार (भारत) |
- अक्षांश: उत्तरी २५.३५" सँ उत्तरी २७.५" धरि
- देशान्तरः पूर्वी ८५.५" सँ पूर्वी ८६.२" धरि
- उचाई:-
- सिमाना:- पूर्व-सिराहा जिला, पश्चिम-महोत्तरी जिला, उत्तर-सिन्धुली जिला आर दक्षिण- भारतक बिहार प्रदेश
- क्षेत्रफल:- १,१९० वर्ग किलोमिटर
- अवस्थिति:- तराई प्रदेश
- औषत लम्बाई:- उत्तर-दक्षिण ४५.२७ किलोमीटर
- औषत चौडाई:- पूर्व-पश्चिम २७.४७ किलोमीटर
- अधिकतम लम्बाई:- ५८ किलोमीटर
- न्युनतम लम्बाई:- ३९ किलोमीटर
- अधिकतम चौडाई:- ३४ किलोमीटर
- न्युनतम चौडाई:- २२ किलोमीटर
जिलागत निर्वाचन क्षेत्र अन्तर्गत धनुषा जिला कऽ नक्सा
निर्वाचन आयोग (नेपाल) द्वारा निर्धारण कएल गेल, जिलागत निर्वाचन क्षेत्र अन्तर्गत धनुषा जिला कऽ नक्सा नीचा देल गेल अछि। [१]
सन्दर्भ सामग्रीसभ
- ↑ निर्वाचन आयोग नेपाल, निर्वाचन आयोग नेपाल कऽ आधिकारिक वेबसाइटमे उपलब्ध नक्सा.
एहो सभ देखु
ई लेख एखन अपूर्ण अछि। अहाँ एकरा पैग बना विकिपिडियाक सहायता कऽ सकैत छी। |