इस्ट इन्डिया कम्पनी
![]() कम्पनी झण्डा (१८०१) | |
![]() प्रतीक चिन्ह (१६९८) आदर्श वाक्य: Auspicio Regis et Senatus Angliae "By command of the King and Parliament of England" | |
सार्वजनिक | |
उद्योग | अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार, लागूऔषध तस्करी[१] |
Fate | भारत सरकार अधिनियम १८५८ |
स्थापना | ३१ दिसम्बर १६०० |
संस्थापकसभ | जोन वाट्स, जर्ज ह्वाइट |
Defunct | १ जुन १८७४ |
मुख्यालय | , |
उत्पादनसभ | सुती, मखमल, नील, नून, मसालासभ, चायपत्ती, आ अफीम |
![]() भारतक शाही सत्तासभ | |
डच भारत | १६०५–१८२५ |
---|---|
डेनिश भारत | १६२०–१८६९ |
फ्रान्सीसी भारत | १७५९–१९५४ |
भारतक सभा | १४३४–१८३३ |
पुर्तगाली इस्ट इन्डिया कम्पनी | १६२८–१६३३ |
इस्ट इन्डिया कम्पनी | १६१२–१७५७ |
भारतमे कम्पनी शासन | १७५७–१८५८ |
ब्रिटिश राज | १८५८–१९४७ |
बर्मामे ब्रिटिश शासन | १८२४–१९४८ |
ब्रिटिश भारतमे रियासतसभ | १७२१–१९४९ |
भारतक विभाजन | १९४७ |
इस्ट इन्डिया कम्पनी (इआइसी), अन्य नाम आदरणीय इस्ट इन्डिया कम्पनी (एचइआइसी), इस्ट इन्डिया ट्रेडिङ कम्पनी (इआइटिसी), या ब्रिटिश इस्ट इन्डिया कम्पनी, आ यदाकदा जोन कम्पनी,[२] कम्पनी बहादुर,[३] वा सोझे द कम्पनी कऽ नाम सँ जानल जाएवाला एक अङ्ग्रेज आ बादमे ब्रिटिश संयुक्त पुँजी कम्पनी छल।[४] एकर स्थापना पहिने मुगल भारत आ इस्ट इन्डिजक सङ्ग हिन्द महासागर क्षेत्रमे व्यापार करवाक लेल कएल गेल छल मुदा बादमे ई अपन कारोबार क्षेत्र किङ चीनक सङ्ग सेहो करऽलेल आरम्भ केनए छल। ई कम्पनीकेँ किङ चीनक सङ्ग युद्ध भेलाक बाद भारतीय उपमहाद्वीपक बहुत पैग क्षेत्र, दक्षिण पूर्व एसियाक उपनिवेशित हिस्सासभ आ ब्रिटिश हङकङ उपनिवेशिक क्षेत्र उपर कायम रहल एकाधिकार समाप्त भऽ गेल।
मूल रूप सँ ई कम्पनीकेँ विधान अनुसार लन्डनक गभर्नर आ कम्पनीकेँ कारोबारीद्वारा इस्ट-इन्डिज क्षेत्रमे कारोबार करवाक लेल[५][६] एकर स्थापना कएल गेल छल मुदा जल्दिए ई कम्पनी दुनियाक आधा क्षेत्रमे अप्पन कारोबारकेँ फैलेलक जहिमे खासकरि सुती, मखमल, नील, नून, मसालासभ, चायपत्ती, आ अफीम छल। ई कम्पनी भारतमे ब्रिटिश साम्राज्यक शुरुआत सँ सेहो शासन केनए छल।[७][८]जुलाई १८३३ मे हाउस अफ कमन्सक देल गेल अप्पन भाषणमे लर्ड म्याकाउले बतौने छल कि शुरुआते सँ, इस्ट इन्डिया कम्पनी हरदमे व्यापार आ राजनीति दुनूमे शामिल रहल छल, जेना कि ओकर फ्रान्सिसी आ डच समकक्षसभमे भेल छल।[९]
एहो सभ देखी
[सम्पादन करी]सन्दर्भ सामग्रीसभ
[सम्पादन करी]- ↑ "The Opium War", National Army Museum, अन्तिम पहुँच २९ दिसम्बर २०१८।
- ↑ Carey, W. H. (1882). 1882 – The Good Old Days of Honourable John Company. Simla: Argus Press. Archived from the original on 2015-09-23. https://web.archive.org/web/20150923225934/http://www.bl.uk/learning/langlit/texts/empire/good/1882good.html. अन्तिम पहुँच तिथि: 2015-07-30.
- ↑ "Company Bahadur", Encyclopaedia Britannica।
- ↑ The Dutch East India Company was the first to issue public stock.
- ↑ Scott, William, "East India Company, 1817-1827", archiveshub.jisc.ac.uk (अङ्ग्रेजीमे), Senate House Library Archives, University of London, मूलसँ २१ सितम्बर २०१९ मे सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० सितम्बर २०१९।
- ↑ Parliament of England (३१ दिसम्बर १६००), "Charter granted by Queen Elizabeth to the East India Company", en.wikisource.org, Wikimedia, अन्तिम पहुँच २० सितम्बर २०१९, "Governor and Company of Merchants of London, Trading into the East-Indies"
- ↑ Farrington, Anthony (2002) (enमे). Trading Places: The East India Company and Asia 1600–1834. British Library. आइएसबिएन 9780712347563. https://books.google.com/books/about/Trading_Places.html?id=6g5XwAEACAAJ. अन्तिम पहुँच तिथि: 21 September 2019.
- ↑ "Books associated with Trading Places – the East India Company and Asia 1600–1834, an Exhibition", मूलसँ ३० मार्च २०१४ मे सङ्ग्रहित।
- ↑ Macaulay, Thomas Babington, "Speech delivered to the House of Commons (10 July 1833)", Columbia University in the City of New York, Columbia University and Project Gutenberg, अन्तिम पहुँच २१ सितम्बर २०१८।
बाहरी जडीसभ
[सम्पादन करी]- इस्ट इन्डिया कम्पनी, ओकर इतिहास आ परिणाम (कार्ल मार्क्स, १८५३)
- इस्ट इन्डिया कम्पनी पर सेहो लहराएल तिरङ्गा (स्वतन्त्र आवाज)