चन्द्रिका कुमारातुंगा

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
महामहिम
चन्द्रिका कुमारातुंगा
Chandrika Bandaranaike Kumaratunga As The President of Sri Lanka.jpg
पाँचौ श्रीलङ्काका राष्ट्रपति
कार्यकाल
१२ नोबेम्बर १९९४ – १९ नोबेम्बर २००५
प्रधानमन्त्रीसिरिमावो बन्दरानाइके
Ratnasiri Wickremanayake
रणिल बिक्रमासिंघे
महिन्दा राजपाक्ष
पूर्वाधिकारीDingiri Banda Wijetunga
उतराधिकारीमहिन्दा राजपाक्ष
११ औ श्रीलङ्काका प्रधानमन्त्री
कार्यकाल
१९ अगस्ट १९९४ – १२ नवम्बर १९९४
राष्ट्रपतिDingiri Banda Wijetunga
पूर्वाधिकारीरणिल बिक्रमासिंघे
उतराधिकारीसिरिमावो बन्दरानाइके
श्रीलङ्का फ्रिडम पार्टीको नेता
कार्यकाल
१९९४ – २००६
पूर्वाधिकारीसिरिमावो बन्दरानाइके
उतराधिकारीमहिन्दा राजपाक्ष
व्यक्तिगत विवरण
जन्मचन्द्रिका बन्दरानाइके
(१९४५-०६-२९) २९ जुन १९४५ (उमर ७७)
कोलम्बो, ब्रिटिस सिलोन
राजनीतिक दलश्रीलंका फ्रिडम पार्टी
जीवन साथी(सभ)विजय कुमारातुंगा (१९७८–१९८८)
बालबच्चा(सभ)
अभिभावक(सभ)एस.डब्लु.आर.डी बन्दरानाइके (पिता)
सिरिमावो बन्दरानाइके (आमा)
निवासहोरगोल्ला वालुवा
हस्ताक्षर
वेबसाइटOfficial website

चन्द्रिका कुमारातुंगा (सिन्हाला: චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක කුමාරතුංග,तमिल: சந்திரிகா பண்டாரநாயக்க குமாரதுங்க; जन्म २९ जुन १९४५) एक श्रीलङ्काली राजनीतिज्ञ छथि जे १२ नवम्बर १९९४ सँ १९ नवम्बर २००५ धरि श्रीलङ्काक पाँचम राष्ट्रपतिक रुपमे सेवा केने छलिन । अखनक मिति धरि ओ देशक एक मात्र महिला राष्ट्रपति छथि। ओ २००५ धरि श्रीलङ्क फ्रिडम पार्टी कऽ नेता समेत भेल छलिन । [१][२] २०१५ मे ओ राष्ट्रिय एकता तथा पुननिर्माण कार्यालयक अध्यक्ष चयन भेल ।[३]

प्रारम्भिक जीवन आ परिवार[सम्पादन करी]

चन्द्रिका आ श्रीलंकाली कुटनीतिज्ञ तिस्सा विजेयेरत्ने , पेरिसमे १९७० कऽ पूर्वार्ध

चन्द्रिका बन्दरानाइके कऽ जन्म जुन २९, १९४५ मे कोलम्बोमे भेल छल । हिनकर परिवार दोसर वर्ष रोसमेड प्लेस , कोलम्बोमे बसाई सरल ।

हिनकर पिता एस.डब्लु.आर.डी बन्दरानाइके अक्सफार्डसँ दीक्षित छल , जे हिनकर जन्मक समयमे स्थानीय प्रशासन मन्त्रि छल ।

शिक्षा[सम्पादन करी]

चन्द्रिकाक शिक्षा सेन्ट ब्रिजेट कन्भेन्ट , कोलम्बोमे भेल आ रोमन क्याथोलिक याक्युनस विश्वविद्यालयमे कानुनक अध्ययनक लेल भर्ना भेल । मुदा, ओ पढाई याक्युनस छोड छात्रवृत्तिमे पढ्इल फ्रान्स गेल । ओ १९६८ सँ १९७३ धरि पढ विकास अर्थशास्त्रमा पी.एच.डी केलिन ।[४][५] ओ धाराप्रवाह सिन्हाला भाषा, अङ्ग्रेजी भाषाफ्रान्सेली भाषा बोलैल नै आवैत छल ।[६]

सुरुक राजनीति[सम्पादन करी]

ओ १९७२ मे श्रीलंका फर्कल । हिकर माता दोसर बेर श्रीलंकाक प्रधानमन्त्री बनल छलिन आ सामाजिक बिकासक बृहत कार्यक्रम मे १९७१ मे कम्युनिस्ट बाधा भोगै परल छल ।[७] श्रीलंका घुमलावाद ओ अपन पिता अखन माता नेतृत्वक कार्यक्रमक सक्रिय सदस्य बनल ।१९७४ मे ओ महिला संघक कार्यकारी समितिक सदस्य बनल ।

शक्तिमा उदय[सम्पादन करी]

जेभीपी बिद्रोहक अन्त्य पछा, चन्द्रिका १९९० मे देश व्यापी भ्रमण करै राजनीतिमे लगल । १९९३ मे ओ पश्चिमी प्रादेशिक परिषदक निर्वाचनमे ओ मुख्य मन्त्रीमे बिजय भेल ।

प्रधानमन्त्री[सम्पादन करी]

१९९४ कऽ निर्वाचन पछा , ओ श्रीलंका फ्रिडम पार्टीक नेता बनल । ई निर्वाचनमे ओ गम्पाहा जिलासँ अगस्ट १९९४ मे निर्वाचित भेल । सिलोन वर्कर्स पार्टीक सहयोगमे १९ अगस्ट १९९४ मे गठबन्धन चन्द्रिका प्रधानमत्री कऽ सरकार बन्ल जत हिकर माता समेत मन्त्रिपरिषद्क सदस्य भेल ।[८] तत्काल नवम्बरमे राष्ट्रपति निर्वाचनक आह्वान केलक ।

राष्ट्रपति[सम्पादन करी]

राष्ट्रपति निर्वाचनमे हिनकर बिपक्षी गामिनी दिसानायाक छल । मुदा लिट्टेक आत्मघाती बम विष्फोटमे दिसनायाकेक हत्या भेल वाद पछा हिकर बिधवा पत्नी श्रीमा दिसनायाके हिकर मनोनयन फिर्ता लेलक । १९९४ कऽ राष्ट्रपतीय निर्वाचनमे चन्द्रिका ६२.२८ % मत ल्यावैत विजयी भेल । १९९४ नवम्बरमे श्रीलंकाक प्रथम महिला राष्ट्रपति भेलवाद , ओ प्रधानमन्त्री कऽ अपन उत्तरधिकारीक रुपमे अपन आफाके नियुक्त केलक ।

सम्मान[सम्पादन करी]

चन्द्रिका कुमारातुंगाके २०१८ मे फ्रेन्च पदक कमान्डर अफ लिजन अफ अनर सम्मानित केलक ।

व्यक्तिगत जीवन[सम्पादन करी]

चन्द्रिका कऽ विवाह चलचित्र कर्मी तथा राजनीतिज्ञ विजय कुमारातुंगा संग १९७८ मे भेल छल ,जे १६ फरबरी १९८८ मे हत्या भेल ।

  1. "BBC Profile: Chandrika Kumaratunga", BBC News, २६ अगस्त २००५। 
  2. "चन्द्रिका" 
  3. "Former President Chandrika Kumaratunga, Chairperson of the Office for National Unity and Reconciliation addresses the High Level Thematic Debate on UN, Peace & Security - Sri Lanka", www.un.int, अन्तिम पहुँच ७ नवम्बर २०१८ 
  4. "Alumni - Sciences Po International", www.sciencespo.fr, ४ फरबरी २०१५, अन्तिम पहुँच ७ नवम्बर २०१८ 
  5. "Chandrika awarded France’s Highest National Honour", Daily News (अङ्ग्रेजीमे), अन्तिम पहुँच २०१८-०९-२२ 
  6. "Chandrika Kumaratunga: Politics in the blood", BBC News, ९ अक्टुबर २०००। 
  7. President Kumaratunga, www.priu.gov.lk/execpres/bbk.html; Chandrika Kumaratunga, www.clubmadrid.org/en/miembro/chandrika_kumaratunga, both retrieved 7 Sept 2014
  8. Prime Ministers