थापा वंश

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
Thapa dynasty
थापा वंश/थापा काजी खलक
बरलांग (गोरखा) के टोपस २.
Noble house
देशनेपाल राज्य
गोरखा राज्य
Estatesभीमसेन थापा
Bag Durbar
Thapathali Durbar
छौनी दरबार
उपाधिसभ
शैली
स्थापना१८ वीं शताब्दी
स्थापनाकर्ताबिरभद्र थापा
अन्तिम शासकमाथबरसिंह थापा
वर्तमान मुख्यवर्तमान मे pretender के रूप मे।
अन्त्य१७ मई १८४५ (मथाबर सिंह थापा के हत्या से)
परिवार [[बगले थापा] के सदस्य छल]] clan[१][२] and छेत्रीराजपूत caste.[३]


Mathabar Singh Thapa, crowned Mukhtiyar (1843 to 1845 A.D.) of noble Khas Rajput Thapa dynasty.







'थापा वंश थापा नोबल परिवार (आकृति:लंग-ने [t̪ʰapa bʌŋsʌ]) एक क्षत्रिय राजनीतिक परिवार[४] छे |जेकर १८०६ सँ १८३७ के बीच नेपाली प्रशासन के काज सम्हारैत छल ई. एवं 1843 से 1845 ई.[५] मुख्तियार (प्रधानमंत्री) के रूप में | ई चारि कुलीन परिवार मे सँ एक छल जे नेपाल राज्यक सक्रिय राजनीति मे संलग्न छल, संगहि शाह वंश, बसन्यात परिवार, आ पाण्डे वंश केर उदय सँ पहिने the राणा वंश[६]या कुंवर परिवार। १८वीं सदी के अंत में नेपाली दरबार राजनीति पर थापस के चरम वर्चस्व छल जे वैकल्पिक रूप स पाण्डे परिवार के विरुद्ध केन्द्रीय सत्ता के लेल प्रतिस्पर्धा करैत छल।[७] बीर भद्र थापा छल एक थपा छेत्री समूह[३] एवं एकीकरण नेपालक.[८] हिनक पोता भीमसेन थापा नेपालक मुख्तियार भेल[८] आ थापाक स्थापना केलनि वंश के नेपाल के केन्द्रीय दरबार राजनीति के प्रबल पद तक।[९]


थापा परिवार सँ राणा वंश जंग बहादुर कुंवर राणा के जन्म भेल जकर पिता बाल नरसिंह कुंवर काजी के जमाय छलाह नैन सिंह थापा। तहिना ई वंश नैन सिंह थापा के माध्यम स पाण्डे कुलीन परिवार स जुड़ल छल जे एक समय के मुलकाजी Ranajit Pande[१०]

पृष्ठभूमि[सम्पादन करी]

थापा वंश नेपाल एकीकरण के सेनापति काजी बीर भद्र थापा के परिवार स आयल अछि | हुनका तीन पुत्र छलनि : जीवन थापा (कीर्तिपुरक युद्ध मे मृत्यु भेलनि), बंगशा राज थापा, आ अमर सिंह थापा (सरदार).[२]अमर सिंह थापा (सरदार) के ज्येष्ठ पुत्र भीमसेन थापा रहे जो बाद में नेपाली इतिहास में एक आवश्यक शासक बने |[११]

थापस के उदय (१७४३–१८०६)[सम्पादन करी]

PM Bhimsen Thapa, founder of Thapa

राजा पृथ्वी नारायण शाह के शासन काल में ई परिवार प्रमुख भेल आ राजा राणा बहादुर शाह के शासनकाल में एकटा प्रबल गुट के रूप में स्थापित भेल।{{sfn|Pradhan|2012|pp=21-22} } राजा राणाबहादुर शाह के हत्या के बाद भीमसेन थापा सब शत्रु के मारैत आ नेपाल के शाही दरबार में थापा परिवार के ताकत आ उपस्थिति सिद्ध करैत आयोजन में उठलाह।[१२] आगू बढ़ि कए ओ नेपालक दोसर प्रधानमन्त्री[८] बनि गेलाह आ एहि तरहेँ नेपालक राजनीतिक परिप्रेक्ष्यमे थापा परिवारक स्थापना केलनि .[१२] तत्पश्चात थापसब एक निरपेक्ष व्यवस्था के साथ सैन्य शक्ति के गढ़ ग्रहण किया, जिससे अन्य कुलीन वर्ग के बीच प्रतिद्वंद्विता पैदा होती है।[१३] .

सत्ता पर थापास (1806–1837)[सम्पादन करी]

Portrait of Queen Tripurasundari of Nepal

Tripurasundari was the daughter of Bhimsen's brother, Kazi Nain Singh Thapa.[१४] After the chaos that followed King Rana Bahadur's murder, Bhimsen became the Mukhtiyar and his niece Tripurasundari was given the title Lalita Tripurasundari and declared regent and Queen Mother of Nepal.[१५] The Thapa family remained in power continuously even after the death of King Girvan Yuddha Bikram Shah and even after the peace deal (Treaty of Sugauli) with the British East India Company done between the then ruling prime minister Bhimsen Thapa representative of Nepal and British.[१६] The modernization of the Nepalese Army was done to keep things in control[१७] while convincing the suspicious British of no intention to use. Bhimsen increased his family members in court and military and also transferred other aristocratic families away from the capital.[१८] Bhimsen instated his youngest brother, General Ranabir Singh Thapa, in the royal palace as chief palace authority.[१९] Any meetings between the royal family and commoners or Bhardars were done under his permission and observation.[१९]

भीमसेन थापा के सैन्य वर्चस्व स थापस राजनीतिक सत्ता पर बनल रहलाह । ई कोनो रहस्य नहि छल जे भीमसेन अपन आ अपन परिवारक कमान मे ठाढ़ पैघ सेनाक कारण अपन वर्चस्व बनौने रहि सकलाह।[२०] एहि तरहें राजा नेपालक राजेन्द्र। थापा गुट स डरैत छल जेना आकृति:Blockquote २.

थापस के पतन (1837–1839)[सम्पादन करी]

Portrait of King Rajendra Bikram Shah, a supporter of anti-Thapa faction
Rana Jang Pande, the leader of Pande family

भीमसेन नेपाली मुखिया काजी दामोदर पाण्डे के फाँसी में शामिल भ पाण्डे परिवार पर अत्याचार केने छलाह | दामोदर पाण्डे केरऽ छोटऽ बेटा दामोदर पाण्डे वरिष्ठ रानी सम्राज्य लक्ष्मी केरऽ समर्थक छेलै आरू एकतीस साल केरऽ थापा शासन केरऽ पतन के योजना बनयने छेलै ।[२१] नेपाली दरबार मे दुनू रानी के बीच प्रतिद्वंद्विता बढ़ल जतय वरिष्ठ रानी पाण्डे के समर्थन केलनि, जखन कि कनिष्ठ रानी थाप के समर्थन केलनि।[२२] भीमसेन अपन... गोरखा में पैतृक घर कुछ समय तक रानाबीर सिंह थापा को अभिनय मुख्तियार के रूप में बनाते हुए।[२३] राणा जंग पांडे, पांडे कुलीन वर्ग के प्रमुख सदस्य परिवार आ हुनक भाई रानादल पाण्डे नेपाल दरबार मे उन्नयन भेल छल ।[२४]

  1. Whelpton 1991, p. 21.
  2. २.० २.१ Pradhan 2012, p. 22.
  3. ३.० ३.१ गोरखाली साम्राज्य के राजा एवं राजनीतिक नेता, 1768-1814. Orient Longman. आइएसबिएन 9788125005117. https://books.google.com/books?id=gnJuAAAAMAAJ. अन्तिम पहुँच तिथि: 2017-06-11. 
  4. जोशी & रोज 1966, p. 23.
  5. जोशी & रोज 1966, p. 25.
  6. जोशी & गुलाब 1966, p. 23.
  7. Pradhan 2012, p. 9.
  8. ८.० ८.१ ८.२ प्रधान २०१२, p. 22.
  9. Pradhan 2012, p. 26.
  10. (neमे) श्री किशोर हारुको तथा ब्रितान्ता. भोताहिती, काठमांडू: विदार्थी पस्तक भण्डार. 1990. आइएसबिएन 99933-39-91-1. 
  11. Pradhan 2012, pp. 22-23.
  12. १२.० १२.१ Pradhan 2012, p. 16.
  13. Adhikari 2015, p. 120.
  14. Acharya 2012, p. 3.
  15. Acharya 2012, p. 71.
  16. Acharya 2012, pp. 74–75.
  17. Acharya 2012, p. 76.
  18. Acharya 2012, p. 77.
  19. १९.० १९.१ Acharya 2012, p. 148.
  20. Pradhan 2012, pp. 155–156.
  21. Acharya 2012, p. 155.
  22. Nepal 2007, p. 108.
  23. Acharya 2012, p. 157.
  24. Acharya 2012, p. 158.