मोती

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
मोती
Pearl
Various pearls
विभिन्न प्रकारक मोतीसभ
सामान्य जानकारी
प्रकारकार्बोनेट खनिज, प्रोटिन
रासायनिक शुत्र
स्ट्रञ्ज वर्गीकरण०५.एबी
पहचान
रङ्गउज्जर, गुलाबी, चाँदी, हरियर, बुलु, पियर आ सुनहारा
आवरणनै[१]
भङ्गकिछो भ सकै
Mohs scale hardness२.५–४.५ [१]
स्ट्रिकउज्जर
विशिष्ट गुरुत्व२.६०-२.८५ [१]
अपवर्तक सूचकाङ्क
  • सामान्य मोती: १.५२-१.६६
  • कारी मोती: १.५३-१.६९[१]
द्विअपवर्तन०.१५६
प्लेओक्रोइस्मगयल
फैलावनै
पराबैंगनी प्रतिदीप्ति
  • उज्जर मोती: फिका बुलु सँ फिका पियर;
  • पियर आ सुन्हरा मोती: पियर-हरियर, हरियर भुरा सँ गाढा भुरा;
  • कारी मोती: सामान्यतया गुलाबी सँ सन्तोला-लाल [२]

मोती या 'मुक्ता' एक कठोर पदार्थ छी जे मुलायम ऊतकसभ वला जीवसभ द्वारा ज्न्माओल जाइत अछि। रासायनिक रूपसँ मोती सूक्ष्म क्रिटलीय रूपमे कैल्सियम कार्बोनेट छी जे जीवसभ द्वारा संकेन्द्रीय स्तर (concentric layers) मे निक्षेप (डिपोजिट) करिके बनाओल जाइत अछि। आदर्श मोती ओकरा मानल जाइत अछि जे पूर्णतः गोल आ चिकन होइ, लेकिन अन्य आकारक मोती सेहो पाओल जाइत अछि। बढ़िया गुणवत्ता वला प्राकृतिक मोती प्राचीन कालसँ ही बहुत मूल्यवान होइत अछि। एकरा रत्नक रूपमे या सौन्दर्य प्रसाधनक रूपमे उपयोग होइत रहल अछि।

प्रकार[सम्पादन करी]

मोती तीन प्रकारक होइत अछि-

  • (१) केवीटी- सीपक भितरसँ अपरेसन करि फारेन बडी चढ़ाक मोती तैयार कएल जाइत अछि। एकर प्रयोग अङगुठी आर लोकेट बनाबऽमे होइत अछि। चमकदार होबऽके कारण एकटा मोतीक मोल हजारो रुपैयामे होइत अछि।
  • (२) गोनट- एहिमे प्राकृतिक रूपसँ गोल आकारक मोती तैयार होइत अछि। मोती चमकदार आ सुन्दर सेहो होइत अछि। एक मोतीक मोल आकार आ चमकक अनुसार १ हजार सँ ५० हजार धरि होइत अछि।

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. १.० १.१ १.२ १.३ Schumann, Walter (2001). Gemstones of the World. Robert Hale. प॰ 230. आइएसबिएन 0-7198-0301-2. 
  2. Lazzarelli, Herve Nicolas (2010). Blue Chart Gem Identification. प॰ 8. http://www.gembluechart.com. 

बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]

एहो सभ देखी[सम्पादन करी]