पटियाला

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
पटियाला
Patiala
MotiBaghPalace.jpg
PATIALA,QILLA MUBARAK.jpg
Dukh Nivaran 01.jpg
Shri Kali Devi Patiala.jpg
ऊपरीसँ बाए :.मोती बाग पैलेसपटियाला अब राष्ट्रीय खेल संस्थान छी किला मुबारक, गुरुद्वारा दूख निवारन साहिब, श्री काली देवी मन्दिर, पटियालाआर्ट डेको डिजाइन, फुल थिएटर, पटियाला
लुआ त्रुटि मोड्युल:Location_map में पंक्ति 479 पर: Unable to find the specified location map definition. Neither "Module:Location map/data/भारत पञ्जाब" nor "Template:Location map भारत पञ्जाब" exists।
निर्देशाङ्क: ३०°२०′N ७६°२३′E / ३०.३४°N ७६.३८°E / 30.34; 76.38निर्देशाङ्क: ३०°२०′N ७६°२३′E / ३०.३४°N ७६.३८°E / 30.34; 76.38
देश भारत
राज्यपञ्जाब
जिला पटियाला
Settled1754
स्थापनागुरु तेग बहादुर
नामाकरणबाबा आला सिंह
सरकार
 • प्रकारडेमोक्रेटिक
 • अङ्गपटियाला नगर निगम
 • डिप्टी कमिश्नरकुमार अमित, आईएएस
 • मेयरअमरिंदर सिंह बजाज
 • नगरपालिका आयुक्तडॉ इंदु मल्होत्रा
 • वरिष्ठ पुलिस अधीक्षकडॉ एस बुओपाथी, आईपीएस
क्षेत्रफल[२]
 • कुल१३१.२५ वर्गमाइल (३३९.९ किमी)
उँचाई[३]१,१५० फिट (३५० मिटर)
जनसङ्ख्या (2011)
 • कुल४,०६,१९२[१]
 • मेट्रो४,४६,२४६
मूलवासी नामपटियाली
भाषासभ
 • आधिकारिक पञ्जाबी
समय क्षेत्रIST (युटिसी+5:30)
PIN147XXX
टेलिफोन कोडपटियाला: 91-(0)175, राजपुर: 91-(0)1762, पटरान आ समाना: 91-(0)1764, नाभा: 91-(0)1765आ अमलोह: 91-(0)1768
आइएसओ ३१६६ कोडIN-Pb
गाडी दर्ताPB-11
सबसँ पैग सहरपटियाला
HDIIncrease
0.860[कृपया उद्धरण जोड़ी]
HDI Categoryvery high
Literacy89.95%
वेबसाइटpatiala.nic.in

पटियाला भारतक पञ्जाब प्रान्तक एक नगर आ भूतपूर्व राज्य छी। पटियाला जिला पूर्ववर्ती पञ्जाबक एक प्रमुख राज्य छल। ई पञ्जाब राज्‍यक पाँचम सबसँ पैग जिला छी। पटियालाक सीमासभ उत्तरमे फतेहगढ, रूपनगर आ चण्डीगढसँ, पश्चिममे संगरूर जिलासभसँ, पूर्वमे अंबाला आ कुरुक्षेत्रसँ आ दक्षिणमे कैथलसित मिलैत अछि। पटियाला पैगक लेल प्रसिद्ध ई स्‍थान शिक्षाक क्षेत्रमे सेहो अग्रणी रहल अछि। देशक पहिल डिग्री कलेज मोहिन्दर कलेजक स्‍थापना १८७०मे पटियालामे भेल छल ।

मुख्य आकर्षण[सम्पादन करी]

किला मुबारक परिसर[सम्पादन करी]

रात्रिमे किला मुबारक
पटियाला रियासतक राजध्वजा
महाराजा भूपिउंदर सिंह

१० एकड क्षेत्रमे फैलल किला मुबारक परिसर सहरक बीचसभ बीच स्थित अछि। किला अन्द्रु आ मुख्‍य महल, गेस्‍टहाउस आ दरबार कक्ष ई परिसरक प्रमुख भाग छी। ई परिसरक बाहर दर्शनी गेट, शिव मन्दिर आ दोकानसभ अछि। किला अन्द्रु सैलानिसभके विशेष रूप आकर्षित करैत अछि। एकर वास्‍तुशिल्‍पमे उत्‍तरमुगलकालीन आ राजस्‍थानी शिल्‍पक प्रभाव स्‍पष्‍ट रूपसँग देख सकैत अछि। परिसरमे उत्तर आ दक्षिण छोरसभमे १० बरामदे अछि जेकर आकार प्रकार अलग प्रकारक अछि। मुख्‍य महलके देख लागैत अछि कि जना महलसभक एक झुण्ड अछि । प्रत्येक कमराक अलग नाम आ पहचान अछि। वास्‍तव एकर शिल्‍प सौन्दर्य अछि।

रनबास[सम्पादन करी]

फव्वारा चौक

ई भवनके शायद अतिथि गृहक रूपमे प्रयोग कैरेत छल। एकर विशाल प्रवेशद्वार आ दुइ आंगन खास आकर्षक अछि, हिमरक फोहरा आ ट्यांक आंगनक शोभा बढाने अछि। रनबासक आंगनमे एक रंगी भेल देवलसभ आ सोन जडा सिंहासन बनाने अछि जे लोगसभके पर्याप्त रूपमे लोभ्याउने अछि। रंगी भेल देवलसभक सामुन्नेहि उपर खंडमे कुछ मण्डड सेहो अछि , जे एक-अर्काक सामुन्ने बनल अछि ।

मोती बाग महल[सम्पादन करी]

मोती बाग महलमे राष्ट्रिय खेल संस्थान बनल अछि।

ई महलक निर्माण कार्य महाराजा नरेन्‍द्र सिंहक कालमे शुरू भेल छल जे बीसौं शताब्‍दीमे जा महाराजा भूपेन्‍द्रर सिंहक शासनकालमे पूरा भेल। ओल्‍ड मोती बाग महलके अब राष्‍ट्रीय खेल संस्‍थान बना देने अछि। महलक राजस्‍थानी शैलीक झरोख आ छाना बहुत सुन्दर अछि। साथ महलमे एक एक सुन्दर बगैंचा, बरामदा, पानीक नहरसभ आ शीशमहल बनल अछि ।

काली मन्दिर[सम्पादन करी]

रजिंदर कोठी

जब महाराजा भुपिंदर सिंह मन्दिर बनावैल निश्‍चय केलक त ओ मां कालीक प्रतिमा बंगालसँ पटियाला मँगाएक। ई विशाल परिसर हिदु तथा सिक्‍ख श्रद्धालुसभके अपनतर्फ आकर्षित करैत। अछि दूर-दूरसँ भक्‍तजन अत काली माँक दर्शन करैल आवैत अछि। ई परिसरक बीचमे काला मन्दिरसँ सेहो पुराना राज राजेश्‍वरी मन्दिर सेहो स्थित अछि।

बारादरी उद्यान[सम्पादन करी]

फुलकारीक एक नमूना

पुराना पटियाला सहरक बारादरी महलक आसनजीक फैलल ई उद्यान शेरांवाला गेटक बिल्‍कुल बाहिर अछि। ई उद्यानक निर्माण महाराजा राजसभद्र सिंहक शासनकालमे केने छल। उद्यान दुर्लभ प्रजातिका पेडसभ देख सकेत अछि । एकर अतिरिक्त उद्यानमे बनी औपनिवेशिक इमारतसभ, फेम हाउस आ महाराजा राजसभद्र सिंहक संगमरमर प्रतिमा एकर सुन्दरतामे चार चांद लगाने अछि।

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. "Patiala Urban Region", Census 2011, अन्तिम पहुँच ८ अप्रैल २०१६ 
  2. "US Gazetteer files: 2010, 2000, and 1990", United States Census Bureau, १२ फरबरी २०११, अन्तिम पहुँच २३ अप्रैल २०११ 
  3. "US Board on Geographic Names", United States Geological Survey, २५ अक्टुबर २००७, अन्तिम पहुँच ३१ जनवरी २००८ 

बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]

एहो सभ देखी[सम्पादन करी]