शिवाजी

शिवाजी शहाजी भोसले
शिवाजीक चित्र ब्रिटिस सङ्ग्रहालयमे
प्रथम मराठा राजा
शासनकाल	१६७४–१६८०
राज्याभिषेक	६ जुन १६७४
उत्तराधिकारी	सम्भाजी
जन्म	१९ फेब्रुअरी १६३० शिवनेरी किल्ला, पुणे, भारत नजिक
मृत्यु	३ अप्रिल १६८० रायगढ किल्ला, रायगढ, मराठा साम्राज्य
रानी	महरानी साइबाइ (निम्बालकर)
सन्तान	सम्भाजी, बेटा राजाराम, बेटा सखुबाइ निम्बालकर, बेटा रानुभाइ जादभ, बेटी अम्बिकाबाइ महादिक, बेटी राजकुमारीबाइ सिर्के, बेटी
पिता	शाहजी भोसले
माता	जीजाबाई
धर्म	हिन्दू

छत्रपति शिवाजी राजे भोसले (१६३०-१६८०) सन् १६७४मे पश्चिम भारतमे मराठा साम्राज्यक आधार राखने छल । ओ कयौं वर्ष औरंगजेबक मुगल साम्राज्यसंग संघर्ष केने छल । शिवाजीक जन्म १९ फरवरी १६३० मे शिवनेरी किल्लामे भेल छल ।

आरम्भिक जीवन

शाहजी भोसलेक प्रथम पत्नी जीजाबाईराजमाता जिजाऊ कऽ कोखसँ छत्रपती शिवाजी महाराजक जन्म १९ फरवरी, १६३० मे शिवनेरी किल्लामे भेल छल । शिवनेरीक किल्ला पुणेसँ उत्तर तर्फ जुन्नार नगरक नजिक रहल छल । उनकर वाल्यकाल राजा राम, गोपाल, सन्तसभक कथा आ सत्सङ्गमे बितल छल । ओ सब कलामे माहिर छल , ओ बचपनमे राजनीति एवम लडाईक शिक्षा लेने छल । उनक्र पिता अप्रतिम शूरवीर छल आ अपन दोसर पत्नी तुकाबाई मोहि्दै छल । जीजाबाई उच्चकुलमे उत्पन्न असाधारण प्रतिभाशाली छल । जीजाबाईराजमाता जिजाऊ जाधव वंशक छल आ उनकर पिता एक शक्तिशाली सामन्त छल । शिवाजी महाराजक चरित्रमे माता-पिताक बहुत प्रभाव पडल । बचपनसँ हि ओ ओहि युगक वातावरण आ घटनाओँके बहुत निकसँ समझैँ लागैल छल । शासक वर्गक गरतूतसभमे ओ झल्लान्थे आ बेचैन होएत छल । हुनकर बाल-हृदयमे स्वाधीनताक लौ प्रज्वलित छल । ओ कुछ स्वामिभक्त साथिसभक संगठन केल्क। अवस्था बढ्नक साथ विदेशी शासनक बेडीसभ तोड फ्याँक तिनकर संकल्प प्रबलतर होएत आएल छल । छत्रपती शिवाजी महाराजक विवाह सन् १४ मे १६४० मे साइवाईं निम्बालेर सँ लालमहलमे भेल छल ।