राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ
![]() राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घक ध्वज | |
छोट नाम | आर० एस० एस० |
---|---|
स्थापना | २७ सितम्बर १९२५ विजयादशमी १९२५ |
संस्थापक | डॉ॰ केशव बलिराम हेडगेवार |
प्रकार | स्वयंसेवी, निःस्वार्थ राष्ट्रभक्ति[१], अर्धसैनिक |
कानुनी अवस्था | सक्रिय |
उद्देश्य | भारतीय राष्ट्रवाद |
मुख्यालय | नागपुर, महाराष्ट्र, भारत |
क्षेत्र विस्तार | भारत |
प्रक्रिया | समूह चर्चा, बैठकसभ आ अभ्यासक माध्यमसँ शारीरिक आ मानसिक प्रशिक्षण |
सदस्यता | ५०-६० लाख[२][३][४] ५६८५९ शाखासभ (२०१६)[५] |
आधिकारिक भाषा | संस्कृत, हिन्दी |
महासचिव | सुरेश 'भैयाजी' जोशी |
सरसङ्घचालक | मोहन भागवत |
सम्बन्धन | सङ्घ परिवारपरिवार |
Mission | "मातृभूमिक लेल निःस्वार्थ सेवा" |
वेबसाइट | rss.org/hindi/ |
राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ भारतक एक ,[१] हिन्दु राष्ट्रवादी,[६] अर्धसैनिक,[७] स्वयंसेवक सङ्गठन छी, जे व्यापक रूपसँ भारतक वर्तमान सत्तारूढ़ दल भारतीय जनता पार्टीक पैतृक सङ्गठन मानल जाएत अछि।[८] ई सङ्गठन राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घक अपेक्षा सङ्घ या आर.एस.एस. कऽ नामसँ बेसी प्रसिद्ध अछि। बीबीसीकें अनुसार सङ्घ विश्वक सबसँ पैग स्वयंसेवी संस्थान छी।[९] [१०] [११] [१२]
एहि सङ्गठन प्रोत्साहन हिन्दु अनुशासनक माध्यमसँ चरित्र प्रशिक्षण प्रदान केनाए आ हिन्दु राष्ट्र बनेबाक लेल हिन्दु समुदायकें एकजुट करबाक छल। सङ्गठन भारतीय संस्कृति आ नागरिक समाजक मूल्यसभक लेल आदर्श समाज निर्माण आ बहुसङ्ख्यक हिन्दु समुदायकें "सस्क्त्त" करबाक लेल हिन्दुत्वक विचारधाराक प्रचार करैत अछि। द्वितीय विश्वयुद्धक समय यूरोपीय अधिकार-विङ्ग समूह सँ प्रारम्भिक प्रेरणा भेटल आ धीरे-धीरे, आरएसएस एक प्रमुख हिन्दु राष्ट्रवादी छतरी (छाता) सङ्गठनमे अग्रसर भऽ बहुतरास सम्बद्ध सङ्गठनसभकें जन्म देलक जकरा बहुतो विचारधारासभ, दुनु आ क्लबसभकें अपन वैचारिक मान्यताक विस्तारक लेल स्थापित केलक।[१३]
इतिहास
[सम्पादन करी]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Dr._Hedgevar.jpg/250px-Dr._Hedgevar.jpg)
संस्थापना
[सम्पादन करी]सरसङ्घचालकसभ
[सम्पादन करी]-
माधव सदाशिवराव गोलवलकर
-
बालासाहेब देवरस
-
मोहन भागवत
संरचना
[सम्पादन करी]शाखासभ
[सम्पादन करी]सम्बद्ध सङ्गठनसभ
[सम्पादन करी]सङ्घ शिक्षण वर्ग
[सम्पादन करी]कार्यसभ
[सम्पादन करी]सामाजिक सेवा आ सुधार
[सम्पादन करी]राहत आ पुनर्वास
[सम्पादन करी]उपलब्धिसभ
[सम्पादन करी]दादरा आ नगर हवेली, आ गोवाक वि-उपनिवेशीकरण
[सम्पादन करी]आपातकालक विरुद्ध आन्दोलन
[सम्पादन करी]आलोचनासभ आ आरोप
[सम्पादन करी]भारतक राष्ट्रिय ध्वजक रूपमे भगवा ध्वज अपनाबक पक्षधर
[सम्पादन करी]सङ्घक प्रार्थना
[सम्पादन करी]ख्यातिप्राप्त स्वयंसेवक
[सम्पादन करी]सङ्घक साहित्य प्रकाशक
[सम्पादन करी]चित्र दीर्घा
[सम्पादन करी]एहो सभ देखी
[सम्पादन करी]बाह्य जडीसभ
[सम्पादन करी]- संघ का आधिकारिक जालस्थल
- Archieves of RSS
- राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ का इतिहास
- पांचजन्य - राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ का मुखपत्र (हिन्दी साप्ताहिक)
- Organiser (आर्गनाइजर) - आर एस एस का मुखपत्र (अंग्रेजी साप्ताहिक)
- साधना (राष्ट्रीय विचारों का गुजराती साप्ताहिक)
- हिन्दू स्वयंसेवकसंघ, यूएसए की पत्रिका " तत्त्व " (अंग्रेजी में)
- श्री गोलवलकर गुरुजी - राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ के द्वितीय सरसंघचालक श्री माधव सदाशिव गोलवलकर के व्यक्तित्व एवं कृतित्व को समर्पित हिन्दी, मराठी, अंग्रेजी जालघर
- राष्ट्र का संगठन : राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ - संघ का परिचय देता हुआ लेख
- गीत गंगा - दस से भी अधिक भारतीय भाषाओं में सैकडों राष्ट्रभक्ति गीत एवं एम् पी-३
- सामाजिक कार्यों की फसल उगा रहा है संघ
- संघ की प्रेरणा से भारतवर्ष में चल रहे हैं सेवा-कार्य
- दीप जो जलता रहा " श्री श्री गुरूजी जन्मशताब्दी वर्ष पर विशेष "
- संघ दृष्टि और राष्ट्रीय सुरक्षा (स्वदेश)
- समाज बदलने का बीड़ा[dead link]
- राष्ट्रीय स्वंयसेवक संघ तब और अब : भाग-1[dead link], भाग-२[dead link], भाग-३[dead link]
सन्दर्भ सामग्रीसभ
[सम्पादन करी]- ↑ १.० १.१ Andersen & Damle 1987, p. 111.
- ↑ Priti Gandhi (15 May 2014)। "Rashtriya Swayamsewak Sangh: How the world's largest NGO has changed the face of Indian democracy"। DNA India। अन्तिम पहुँच 2014-12-01।
- ↑ "Hindus to the fore"। मूलसँ 16 फ़रवरी 2017=live कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 24 अक्तूबर 2016।
{{cite news}}
: Check date values in:|access-date=
आ|archive-date=
(help) - ↑ "Glorious 87: Rashtriya Swayamsevak Sangh turns 87 on today on Vijayadashami"। Samvada। 24 October 2012। मूलसँ 2015-01-11 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2014-12-01।
{{cite web}}
: Unknown parameter|dead-url=
ignored (|url-status=
suggested) (help) - ↑ "Highest growth ever: RSS adds 5,000 new shakhas in last 12 months"। द इंडियन एक्सप्रेस। 2016-03-16। 24 अगस्त 2016 कऽ मूल रूप सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2016-08-30।
- ↑ Horowitz, Donald L. (2001). The Deadly Ethnic Riot. University of California Press. प॰ 244. आइएसबिएन 978-0520224476. https://archive.org/details/deadlyethnicriot00horo/page/244.
- ↑ McLeod, John (2002). The history of India. Greenwood Publishing Group. pp. 209–. आइएसबिएन 978-0-313-31459-9. https://books.google.com/books?id=DAwmUphO6eAC&pg=PA209. अन्तिम पहुँच तिथि: 11 June 2010.
- ↑ Jeff Haynes (2 September 2003). Democracy and Political Change in the Third World. Routledge. pp. 168–. आइएसबिएन 978-1-134-54184-3. https://books.google.com/books?id=YdWAAgAAQBAJ&pg=PA168. अन्तिम पहुँच तिथि: 24 अक्तूबर 2016.
- ↑ "indialegallive"। मूलसँ 14 जून 2018 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच =dead।
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
आ|archive-date=
(help); Cite has empty unknown parameter:|dead-url=
(help)CS1 maint: extra punctuation (link) - ↑ "dnaindia"।
{{cite web}}
: Cite has empty unknown parameter:|dead-url=
(help) - ↑ "राष्ट्रिय स्वयं सेवक संघ"। मूलसँ 14 जून 2018 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच =live।
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
आ|archive-date=
(help); Cite has empty unknown parameter:|dead-url=
(help)CS1 maint: extra punctuation (link) - ↑ "bhaskar"। मूलसँ 14 जून 2018 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच =live।
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
आ|archive-date=
(help); Cite has empty unknown parameter:|dead-url=
(help)CS1 maint: extra punctuation (link) - ↑ "Understand the RSS"। मूलसँ 17 सितंबर 2018live कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 17 सितंबर 2018।
{{cite web}}
: Check date values in:|access-date=
आ|archive-date=
(help)