राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ
![]() राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घक ध्वज | |
छोट नाम | आर० एस० एस० |
---|---|
स्थापना | २७ सितम्बर १९२५ विजयादशमी १९२५ |
संस्थापक | डॉ॰ केशव बलिराम हेडगेवार |
प्रकार | स्वयंसेवी, निःस्वार्थ राष्ट्रभक्ति[१], अर्धसैनिक |
कानुनी अवस्था | सक्रिय |
उद्देश्य | भारतीय राष्ट्रवाद |
मुख्यालय | नागपुर, महाराष्ट्र, भारत |
क्षेत्र विस्तार | भारत |
प्रक्रिया | समूह चर्चा, बैठकसभ आ अभ्यासक माध्यमसँ शारीरिक आ मानसिक प्रशिक्षण |
सदस्यता | ५०-६० लाख[२][३][४] ५६८५९ शाखासभ (२०१६)[५] |
आधिकारिक भाषा | संस्कृत, हिन्दी |
महासचिव | सुरेश 'भैयाजी' जोशी |
सरसङ्घचालक | मोहन भागवत |
सम्बन्धन | सङ्घ परिवारपरिवार |
Mission | "मातृभूमिक लेल निःस्वार्थ सेवा" |
वेबसाइट | rss.org/hindi/ |
राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घ भारतक एक ,[१] हिन्दु राष्ट्रवादी,[६] अर्धसैनिक,[७] स्वयंसेवक सङ्गठन छी, जे व्यापक रूपसँ भारतक वर्तमान सत्तारूढ़ दल भारतीय जनता पार्टीक पैतृक सङ्गठन मानल जाएत अछि।[८] ई सङ्गठन राष्ट्रिय स्वयंसेवक सङ्घक अपेक्षा सङ्घ या आर.एस.एस. कऽ नामसँ बेसी प्रसिद्ध अछि। बीबीसीकें अनुसार सङ्घ विश्वक सबसँ पैग स्वयंसेवी संस्थान छी।[९] [१०] [११] [१२]
एहि सङ्गठन प्रोत्साहन हिन्दु अनुशासनक माध्यमसँ चरित्र प्रशिक्षण प्रदान केनाए आ हिन्दु राष्ट्र बनेबाक लेल हिन्दु समुदायकें एकजुट करबाक छल। सङ्गठन भारतीय संस्कृति आ नागरिक समाजक मूल्यसभक लेल आदर्श समाज निर्माण आ बहुसङ्ख्यक हिन्दु समुदायकें "सस्क्त्त" करबाक लेल हिन्दुत्वक विचारधाराक प्रचार करैत अछि। द्वितीय विश्वयुद्धक समय यूरोपीय अधिकार-विङ्ग समूह सँ प्रारम्भिक प्रेरणा भेटल आ धीरे-धीरे, आरएसएस एक प्रमुख हिन्दु राष्ट्रवादी छतरी (छाता) सङ्गठनमे अग्रसर भऽ बहुतरास सम्बद्ध सङ्गठनसभकें जन्म देलक जकरा बहुतो विचारधारासभ, दुनु आ क्लबसभकें अपन वैचारिक मान्यताक विस्तारक लेल स्थापित केलक।[१३]
इतिहास[सम्पादन करी]

संस्थापना[सम्पादन करी]
सरसङ्घचालकसभ[सम्पादन करी]
-
माधव सदाशिवराव गोलवलकर
-
बालासाहेब देवरस
-
मोहन भागवत
संरचना[सम्पादन करी]
शाखासभ[सम्पादन करी]
सम्बद्ध सङ्गठनसभ[सम्पादन करी]
सङ्घ शिक्षण वर्ग[सम्पादन करी]
कार्यसभ[सम्पादन करी]
सामाजिक सेवा आ सुधार[सम्पादन करी]
राहत आ पुनर्वास[सम्पादन करी]
उपलब्धिसभ[सम्पादन करी]
दादरा आ नगर हवेली, आ गोवाक वि-उपनिवेशीकरण[सम्पादन करी]
आपातकालक विरुद्ध आन्दोलन[सम्पादन करी]
आलोचनासभ आ आरोप[सम्पादन करी]
भारतक राष्ट्रिय ध्वजक रूपमे भगवा ध्वज अपनाबक पक्षधर[सम्पादन करी]
सङ्घक प्रार्थना[सम्पादन करी]
ख्यातिप्राप्त स्वयंसेवक[सम्पादन करी]
सङ्घक साहित्य प्रकाशक[सम्पादन करी]
चित्र दीर्घा[सम्पादन करी]
एहो सभ देखी[सम्पादन करी]
बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]
- संघ का आधिकारिक जालस्थल
- Archieves of RSS
- राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ का इतिहास
- पांचजन्य - राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ का मुखपत्र (हिन्दी साप्ताहिक)
- Organiser (आर्गनाइजर) - आर एस एस का मुखपत्र (अंग्रेजी साप्ताहिक)
- साधना (राष्ट्रीय विचारों का गुजराती साप्ताहिक)
- हिन्दू स्वयंसेवकसंघ, यूएसए की पत्रिका " तत्त्व " (अंग्रेजी में)
- श्री गोलवलकर गुरुजी - राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ के द्वितीय सरसंघचालक श्री माधव सदाशिव गोलवलकर के व्यक्तित्व एवं कृतित्व को समर्पित हिन्दी, मराठी, अंग्रेजी जालघर
- राष्ट्र का संगठन : राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ - संघ का परिचय देता हुआ लेख
- गीत गंगा - दस से भी अधिक भारतीय भाषाओं में सैकडों राष्ट्रभक्ति गीत एवं एम् पी-३
- सामाजिक कार्यों की फसल उगा रहा है संघ
- संघ की प्रेरणा से भारतवर्ष में चल रहे हैं सेवा-कार्य
- दीप जो जलता रहा " श्री श्री गुरूजी जन्मशताब्दी वर्ष पर विशेष "
- संघ दृष्टि और राष्ट्रीय सुरक्षा (स्वदेश)
- समाज बदलने का बीड़ा[dead link]
- राष्ट्रीय स्वंयसेवक संघ तब और अब : भाग-1[dead link], भाग-२[dead link], भाग-३[dead link]
सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]
- ↑ १.० १.१ Andersen & Damle 1987, p. 111.
- ↑ Priti Gandhi (१५ मई २०१४), "Rashtriya Swayamsewak Sangh: How the world's largest NGO has changed the face of Indian democracy", DNA India, अन्तिम पहुँच २०१४-१२-०१।
- ↑ "Hindus to the fore", मूलसँ १६ फ़रवरी २०१७=live-मे सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २४ अक्तूबर २०१६।
- ↑ "Glorious 87: Rashtriya Swayamsevak Sangh turns 87 on today on Vijayadashami", Samvada, २४ अक्टुबर २०१२, अन्तिम पहुँच २०१४-१२-०१।
- ↑ "Highest growth ever: RSS adds 5,000 new shakhas in last 12 months", द इंडियन एक्सप्रेस, २०१६-०३-१६, मूलसँ २४ अगस्त २०१६ =live-मे सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१६-०८-३०।
- ↑ Horowitz, Donald L. (2001). The Deadly Ethnic Riot. University of California Press. प॰ 244. आइएसबिएन 978-0520224476. https://archive.org/details/deadlyethnicriot00horo/page/244.
- ↑ McLeod, John (2002). The history of India. Greenwood Publishing Group. pp. 209–. आइएसबिएन 978-0-313-31459-9. https://books.google.com/books?id=DAwmUphO6eAC&pg=PA209. अन्तिम पहुँच तिथि: 11 June 2010.
- ↑ Jeff Haynes (2 September 2003). Democracy and Political Change in the Third World. Routledge. pp. 168–. आइएसबिएन 978-1-134-54184-3. https://books.google.com/books?id=YdWAAgAAQBAJ&pg=PA168. अन्तिम पहुँच तिथि: 24 अक्तूबर 2016.
- ↑ "indialegallive", मूलसँ १४ जून २०१८-मे सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच =dead।
- ↑ "dnaindia"।
- ↑ "राष्ट्रिय स्वयं सेवक संघ", मूलसँ १४ जून २०१८-मे सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच =live।
- ↑ "bhaskar", मूलसँ १४ जून २०१८-मे सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच =live।
- ↑ "Understand the RSS", मूलसँ १७ सितंबर २०१८live-मे सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १७ सितंबर २०१८।