रोहतक

रोहतक Rohtak ਰੋਹਤਕ
नगर परिषद
विश्वविद्यालय, रोहतक
उपनाम:  हरियाणाक दिल
देश	भारत
राज्य	हरियाणा
जिला	रोहतक
क्षेत्रफल
• कुल	११५ किमी२ (४४ वर्गमाइल)
उन्नतांश	२२० मिटर (७२० फिट)
जनसङ्ख्या  (२०११)
• कुल	३,७४,२९२
• क्रम	११९
• घनत्व	३३००/वर्ग किमी (८४००/वर्ग माइल)
भाषासभ
• आधिकारिक	हिन्दी, पञ्जाबी, हरियाणबी
समय क्षेत्र	युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)
डाक कोड	१२४ ००१ – १२४ ०१७
टेलिफोन कोड	९१ १२६२ XXX XXX
लिङ्ग अनुपात	१.१३ ♂/♀
वेबसाइट	rohtak.nic.in

रोहतक ( सुनी ) भारतक राज्य हरियाणाक रोहतक जिलाक मुख्यालय आ एक शहर छी । ई राष्ट्रिय राजधानी दिल्लीसँ ७० किलोमिटर (४३ माइल) उत्तर पश्चिममे आ दिल्ली सिमानासँ मात्र ४०-४५ किमीमे अछि । रोहतक राज्य राजधानी चण्डीगढसँ २५० किलोमिटर (१६० माइल) दक्षिणमे एनएच १०पर अछि । रोहतक राष्ट्रिय राजधानी क्षेत्र अन्तर्गत आबैत अछि, जे भौतिक भवन निर्माण विकासक लेल एनसिआर योजना बोर्डसँ राहत व्याज पाबैत अछि आ रोहतक जिलाके सोझ फाइदा पहुँचाबैत अछि ।

सन् २०११ मे भेल भारतक जनगणना अनुसार रोहतक हरियाणा राज्यक छअम सभसँ बेसी जनसङ्ख्या भेल शहर छी । रोहतकक जनसङ्ख्या ३,७४,२९२ अछि आ एकर साक्षरता दर ८४.०८ प्रतिशत अछि ।

इतिहास

कहल जाइत अछि कि पहिने रोहतासगढ़ (रोहतासक किला) कहल जाइवला रोहतकक स्थापना एक पम्वार राजपूत राजा रोहतासद्वारा कएल गेल छल । एतय सन् ११४० मे निर्मित दीनी मस्जिद छी । नजदिकी खोकरा कोटक खुदाईसँ बौद्ध मूर्तिसभक अवशेष मिलल अछि ।

दक्षिण पञ्जाबक ई अति प्राचीन नगर छी । एकर उल्लेख महाभारत सभापर्वमे प्रसङ्ग नकुलक पश्चिम दिशाक दिग्विजयक अछि जे निम्न प्रकार अछि:-

'ततो बहुधनं रम्यं गवाढ्यं धनधान्यवत्,

कार्तिकेयस्य दयितं रोहितकमुपाद्रवत्,

तत्र युद्धं महच्चासीच्छूरैर्मत्तरमूरकैः'

ई प्रदेशक एतय बहुत उपजाउ बताओल गेल अछि तथा ओहिमे मत्तमयूरक निवास बताओल गेल अछि, जकार इष्टदेव स्वामी कार्तिकेय छल । याह प्रसङ्गमे एकर पश्चात शेरीषक (वर्तमान सिरसा) क उल्लेख अछि । उद्योग पर्वमे सेहो रोहितकक कुरुदेशक सन्निकट बताओल गेल अछि- दुर्योधनक सहायतार्थ जे सेनासभ आएल छल, ओ रोहतकक नजदिक रुकल छल-

'तथा रोहिताकारण्यं मरुभूमिश्च केवला,

अहिच्छत्रं कालकूटं गंगाकूलं चं भारत'

रोहतक लग ओहि समय वन प्रदेश रहल होइत, जकरा एतय रोहिताकारण्य कहल गेल अछि ।

भूगोल

रोहतक नगर स्थिति : २८°५४' उत्तर अक्षांश तथा ७६°३८' पूर्वी देशान्तरमे अवस्थित अछि । ई रोहतक जिलाक नगर छी, ई नगर सन् १८२४ मे एक ब्रिटिश जिलाक मुख्यालय बनल छल । दक्षिणवर्ती सैकत पहाड़िसभसँ नगरक मध्यमे स्थित श्वेत मस्जिद आ पूर्वमे स्थित भव्य दुर्ग अत्यन्त मनोरम लागैत अछि । दिल्लीसँ ४४ माइल उत्तर पश्चिम स्थित रोहतक, उत्तरी रेलवेक एक स्टेशन अछि ।

उद्योग आ व्यापार

रोहतक अनाज आ कपासक प्रमुख बाजार अछि । एतय उद्योगिक गतिविधिसभमे खाद्य उत्पाद, कपासक ओटाई, चीनी आ बिजलीक करघा पर बुनाईक काम उल्लेखनीय अछि ।

शिक्षण संस्थान

रोहतकमे महर्षि दयानन्द विश्वविद्यालय अछि, जाहिमे सम्बद्ध अनेक महाविद्यालयसभमे जिबी आयुर्वेदिक कलेज, आइसी कलेज, वैश कलेज अफ इन्जिनियरिङ्ग आ गोड ब्राह्मण डिग्री कलेज छी ।

बाह्य जडीसभ

• रोहतक आधिकारिक वेबसाइट सङ्ग्रहित २००९-०२-०९ वेब्याक मेसिन
• हरियाणा शहरी क्षेत्र सङ्ग्रहित २०१०-०९-०४ वेब्याक मेसिन
• सरकार प्राविधिक संस्थान सङ्ग्रहित २०१७-११-१६ वेब्याक मेसिन