चण्डीगढ

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
चण्डीगढ
चण्डीगढमे रहल खुला हाथ स्मारक
चण्डीगढमे रहल खुला हाथ स्मारक
उपनाम: 
सुन्दर सहर
भारतक नक्सामे चण्डीगढक अवस्थिति
भारतक नक्सामे चण्डीगढ
देशभारत
क्षेत्रउत्तर भारत
केन्द्र शासित प्रदेश/सहरचण्डीगढ
स्थापना१ नवम्बर १९६६
सरकारचण्डीगढ
सरकार
 • केन्द्र शासित प्रदेशक प्रशासकशिवराज पाटिल
 • मेयरहरफुल चन्द्र कल्याण
 • कमिसनरविवेक प्रताप सिंह
क्षेत्रफल
 • सहर
केन्द्र शासित प्रदेश
११४ किमी (४४ वर्गमाइल)
 • क्रम३३
उन्नतांश
३५० मिटर (११५० फिट)
जनसङ्ख्या
 • सहर
केन्द्र शासित प्रदेश
१०५४६८६
 • क्रम२९अम
 • घनत्व९३००/वर्ग किमी (२४०००/वर्ग माइल)
 • महानगर९६०७८७
 [२]
भाषा
 • आधिकारिक[३]अङ्ग्रेजी,[४] हिन्दी भाषा, पञ्जाब
समय क्षेत्रयुटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)
पिन
१६०xxx
टेलिफोन कोड९१-१७२-XXX XXXX
आइएसओ ३१६६ सङ्केतIN-CH
सवारी दर्ताCH-01 सँ CH-04
एचडिआईवृद्धि
०.८९२
एचडिआई श्रेणीबहुत उच्च
साक्षरता८१.९
वेबसाइटchandigarh.nic.in
चण्डीगढ सहर चण्डीगढ केन्द्र शासित प्रदेशक पूर्ण क्षेत्र ओकटने अछि

चण्डीगढ, (पञ्जाबी: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) भारतक एकटा केन्द्र शासित प्रदेश छी, जे दुई राज्य, पञ्जाबहरियाणाक राजधानी सेहो छी । एकर नामक अर्थ छी चण्डीक किला । ई हिन्दू देवी दुर्गाक एकटा रूप चण्डिका आ चण्डीक एकटा प्रसिद्ध मन्दिरक कारण राखल गएल अछि । ई मन्दिर अखनो अहि सहरमे अवस्थित अछि ।[५] ई शहरके सिटी अफ ब्युटिफुल सेहो कहल जाएत अछि । चण्डीगढ राजधानी क्षेत्रमे मोहाली, पञ्चकुलाजिरकपुर आबैत अछि, जेकर सन् २००१ क जनगणना अनुसार जनसङ्ख्या ११,६५,१११ (१ करोड १६ लाख) रहल अछि । भारतक लोकसभामे प्रतिनिधित्व करैक लेल एकटा सिट आरक्षित कएल गेल अछि । वर्तमान सोलहम लोकसभामे भारतीय जनता पार्टीक श्रीमति किरण खेर यतयसँ सांसद चुनल गएल अछि ।[६]

इतिहास[सम्पादन करी]

सहरक वाहरी क्षेत्रमे स्थित एकटा हिन्दू मन्दिर

ब्रिटिश भारतक विभाजन पश्चात सन् १९४७ मे पञ्जाब राज्यके भारत आ पाकिस्तान करि दुई भागमे बाँटल गएल छल । अहि संगे राज्यक पुरान राजधानी लाहोर पाकिस्तानक भागमे घसकाएल गएल छल । आब भारतीय पञ्जाबके एकटा नयाँ राजधानीक आवश्यकता देखाएल । पूर्व स्थित सहरसभके राजधानीमे रुपान्तरित करैमे बहुतेक कठिनाई भएल छल जेकर फलस्वरूप एकटा नयाँ योजनाबद्ध राजधानी सहरक निर्णय कएल गेल तथा सन् १९५२ मे ई सहरके निर्माण करैक निर्णय कएल गेल । ।[७]

आर्थिक अवस्था[सम्पादन करी]

भूगोल[सम्पादन करी]

खेलकुद[सम्पादन करी]

चित्र दीर्घा[सम्पादन करी]

सन्दर्भ सामाग्री[सम्पादन करी]

  1. "Provisional Population Totals, Census of India 2011; Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above"। Office of the Registrar General & Census Commissioner, India। अन्तिम पहुँच 26 March 2012
  2. "http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/prov_results_paper2_indiavol2.html" (PDF)। Office of the Registrar General & Census Commissioner, India। अन्तिम पहुँच 26 March 2012 {{cite web}}: External link in |title= (help)
  3. "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)" (PDF)। Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India। pp. 122–126। अन्तिम पहुँच 16 February 2012
  4. "Government of India official source on languages"। Government of India। मूलसँ 8 March 2014 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 14 June 2014 {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  5. आधिकारिक सरकारी वेवसाइट
  6. भारतीय चुनाव आयोगको अधिसूचना, नयाँ दिल्ली
  7. "Archive copy"मूलसँ 2011-07-21 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2016-05-27 {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: archived copy as title (link)

वाह्य लिङ्कसभ[सम्पादन करी]

एहो सभ देखी[सम्पादन करी]