भोपाल
— राजधानी — | |
जिला | भोपाल |
महापौर | |
जनसङ्ख्या • घनत्व |
(५ वां) • १६० |
क्षेत्रफल | ३०८.१४ कि.मी२ |
विभिन्न कोड
| |
आधिकारिक वेबसाइट: [http://bhopalmunicipal.com bhopalmunicipal.com] |
निर्देशाङ्क: २३°१६′N ७७°२४′E / २३.२७°N ७७.४°E
भोपाल भारत देशमे मध्य प्रदेश [[राज्य]क राजधानी छी आर भोपाल ज़िला कs प्रशासनिक मुख्यालय सेहो छी। भोपालक झीलसभ कs नगरी सेहो कहल जाइत अछि कियाकी अही ठाम बहुतो छोट-बड ताल अछि। ई शहर अचानक सुर्ख़िमे तब आएल जब १९८४मे अमरीकी कम्पनी यूनियन कार्बाइडसं मिथाइल आइसोसाइनेट गैसके रिसावसं लगभग बीस हजार लोग मारल गेल छल। भोपाल गैस काण्ड कs कुप्रभाव आई तक वायु प्रदूषण, भूमि प्रदूषण, जल प्रदूषणके अलावा जैविक विकलांगता एवं अन्य रूपसभमे आई तक सेहो जारी छै। अही वजहसं भोपाल शहर बहुतो आंदोलनसभक केन्द्र छी।
इतिहास
[सम्पादन करी]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Gol_ghar_bhopal.jpg/220px-Gol_ghar_bhopal.jpg)
भोपाल प्राचीन नाम भूपाल छी भूपाल, भू-पाल भू = भूमि, पाल=दूध। एक दोसर मत ई अछि कि ई शहर कs नाम एकटा अन्य राजा भूपाल आ (भोजपाल)के नाम पर पड़ल।
भौगोलिक स्थिति
[सम्पादन करी]भोपाल भारतके मध्य भागमे स्थित अछि आ एकर निर्देशांक २३.२७º उ. एवं ७७.४º पू. छै। ई विंध्य पर्वत श्रृंखलाके पूर्वमे छैक। भोपाल एक पहाड़ी इलाका पर स्थित अछि किंतु एकर तापमान अधिकतर गर्म रहैत अछि। एकर भू-भाग ऊँच-नीच अछि एवं एकर दायरामे बहुतो छोट पहाड़ अछि।
पर्यटन
[सम्पादन करी]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Lakshmi_Narayan_Temple_01.jpg/300px-Lakshmi_Narayan_Temple_01.jpg)
अही ठामक छोट तलाब, बडका तलाब, भीम बैठका, अभ्यारण्य तथा भारत भवन देखs योग्य अछि| भोपालके नजदीक स्थित सांचीक स्तूप सेहो पर्यटकसभके आकर्षणक केन्द्र छी। भोपालसं लगभग २८ किलोमीटर दूर स्थित भोजपुर मन्दिर एक एतिहासिक दर्शनिय स्थल छी।
- लक्ष्मीनारायण मंदिर, भोपाल
- भोजपुर
- मोती मस्जिद, भोपाल
- ताज-उल-मस्जिद, भोपाल
- शौकत महल, भोपाल और सदर मंजिल, भोपाल
- गोहर महल, भोपाल
- पुरातात्विक संग्रहालय, भोपाल
- इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मानव संग्रहालय
- भीमबेटका गुफाएं
आवागमन
[सम्पादन करी]- वायु मार्ग
- रेल मार्ग
- सडक मार्ग
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Raja_Bhoj_International_Airport_%28BHO%29_Bhopal_India.jpg/300px-Raja_Bhoj_International_Airport_%28BHO%29_Bhopal_India.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Bhopal_Junction_new_building_01.jpg/300px-Bhopal_Junction_new_building_01.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Kushabhau_Thakre_ISBT_Bhopal_%281%29.jpg/300px-Kushabhau_Thakre_ISBT_Bhopal_%281%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Kushabhau_Thakre_ISBT_Bhopal_%282%29.jpg/300px-Kushabhau_Thakre_ISBT_Bhopal_%282%29.jpg)
सांची, इंदौर,उज्जैन, खजुराहो, पंचमढी, जबलपुर आदि शहरसभसं आसानीसं सडक मार्ग होइत भोपाल पहुंचल जा सकैत अछि। मध्यप्रदेश आर पडोसी राज्यसभके अनेक शहरसभसं भोपालके लेल नियमित बससभ चलैत अछि।
चित्र दीर्घा
[सम्पादन करी]-
गोलघर
-
भोपाल रियासतके समयमे चलs वला बाँट
-
भोपाल रियासतक प्रतीक चिन्ह, कपड़ा पर कढ़ाई कएल गेल
-
भोपाल रियासतके शासक कs एवं हुन्कैर परिवारसभके मकबरसभक सूची
-
उर्दू भाषामे लिखल एक दस्तावेज
-
ख़िताबाद ओहदे दारान रियासत
-
ख़िताबाद फरमान खायान रियासत
-
उर्दू भाषामे लिखल एक दस्तावेज
-
कलेक्टर ऑफिस
जनसंख्या
[सम्पादन करी]भोपाल शहरक कुल जनसंख्या (२०११ की जनगणनाके अनुसार) कुल १७,९५,६४८ छै। भोपाल जिला कs कुल जनसंख्या २३,६८,१४५ अछि। जहिमे करीब ५६% हिन्दू, ४०% मुस्लिम छै। पुरुषसभक संख्या १२,३९,३७८ तथा महिलासभक संख्या ११,२८,७६७ छै। कुल साक्षरता ८२.२६% (पुरुष: ८७.४४%, महिला: ७६.५७%)।
जनप्रतिनिधि
[सम्पादन करी]लोक सभा
- भोपाल - श्री आलोक सन्जर (भाजपा)
विधान सभा
- बेरासिया - श्री विष्णु खत्री (भाजपा)
- भोपाल उत्तर - श्री आरिफ़ अकी़ल (काँग्रेस)
- नरेला - श्री विश्वास सारंग (भाजपा)
- भोपाल द॰पू॰ - श्री उमा शंकर गुप्ता (भाजपा)
- भोपाल मध्य - श्री सुरेन्द्र नाथ सिंह (भाजपा)
- गोविन्दपुरा - श्री बाबूलाल गौर (भाजपा)
- हुज़ुर - श्री रामेश्वर शर्मा (भाजपा)
महत्वपूर्ण व्यक्तिसभ
[सम्पादन करी]- संभागायुक्त---श्री एसबी सिंह
- उपायुक्त - श्रीमती उर्मिल मिश्र
- उपायुक्त राजस्व - श्रीमती उर्मिला सुरेन्द्र शुक्ला
- उपायुक्त विकास - श्री सी एल डोडियार
- कलेक्टर---- निशांत वरवडे
- सहायक जिलाधीश - श्रीमती शिल्पा
- आयुक्त नगर निगम - श्रीमती छवि भारद्वाज
बाह्य जडीसभ
[सम्पादन करी]- भोपाल का पोर्टल सङ्ग्रहित २०१०-११-२९ वेब्याक मेसिन