अहमदाबाद

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
अहमदाबाद
અમદાવાદ
Ahmedabad
अमदाभाद
अहमदाबादक प्रसिद्द स्थलसभ
अहमदाबादक प्रसिद्द स्थलसभ
देश भारत
राज्यगुजरात
जिलाअहमदाबाद
संस्थापकसुल्तान अहमद साह प्रथम
नामकरणअहमदसाह
सरकार
 • प्रकारमेयर परिषद
 • अङ्गअहमदाबाद नगरपालिका सङ्गठन
 • मेयरमिनाक्षी पटेल (बिजेपी)
 • कार्यकारी मेयरबिपिन सिक्का
 • नगर प्रमुखडि. थारा
क्षेत्रफल
 • महानगरीय क्षेत्र४६४.१६ किमी (१७९.२१ वर्गमाइल)
उन्नतांश५३ मिटर (१७४ फिट)
जनसङ्ख्या
 (२०११)[३]
 • महानगरीय क्षेत्र५५,७०,५८५
 • क्रम५अम
 • घनत्व१२०००/वर्ग किमी (३१०००/वर्ग माइल)
 • महानगर६३,५२,२५४
वासिन्दाअहमदाबादी/अमदाभादी
समय क्षेत्रयुटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय)
पोस्टल कोड
३८० 0XX
क्षेत्रीय सङ्केत०७९
सवारी दर्ताGJ-1,GJ-18,GJ-27,GJ-28
लैङ्गिक अनुपात१.११[५] /
साक्षरता दर८९.६२
भाषासभगुजराती, हिन्दीअङ्ग्रेजी
स्रोत: भारतक जनगणना[६]

अहमदाबाद वा अमदाभाद (/ˈ[invalid input: 'ah']m[invalid input: 'i-']dəb[invalid input: 'ah']d/; गुजराती उच्चारण: [ˈəmdɑːvɑːd]) भारतक गुजरात प्रदेशक सबसँ पैग शहर आ पुरान राजधानी छी । ई अहमदाबाद जिलाक मुख्यालय आ गुजरात उच्च न्यायालयक सदन छी । समस्त भारतक पैग नगरसभमे छठम आ सातम सभसँ पैग महानगरीय क्षेत्र छी । ६३ लाखको जनसङ्ख्या भेल ई शहर, साबरमती नदीक किनारमे अवस्थित अछि । पहिने गुजरातक राजधानी याह रहल छल बादमे राजधानी गान्धीनगरमे स्थानान्तरण कएल गेल । अहमदाबादके कर्णावती क नामसँ सेहो जानल जाइत अछि । ई शहरक आधारशिला सन् १४११ मे बैसाएल गेल छल । ई शहरक नाम सुलतान अहमद शाहक नाममे राखल गेल अछि ।

इतिहास[सम्पादन करी]

अहमदाबादक नाम सुल्तान अहमद शाहक नाममे राखल गेल अछि । सुल्तान अहमद शाहद्वारा ई शहरक स्थापना सन् १४११ मे केनए छल । ई शहरके भारतक म्यानचेस्टर सेहो कहल जाइत अछि । वर्तमान समयमे, अहमदाबाके भारतक गुजरात प्रान्तक आर्थिक राजधानी होमएक संगे एकटा प्रमुख उद्योगिक शहरक रूपमे चिनहल जाइत अछि ।

ऐतिहासिक रूपमे, भारतीय स्वतन्त्रता सङ्घर्षक समयमे अहमदाबाद प्रमुख आधार शिविर रहल छल । याह शहरमे महात्मा गान्धी साबरमती आश्रमक स्थापना केनए छल आ भारतीय स्‍वतन्त्रता सङ्घर्षमे जुड़ल बहुतेक आन्‍दोलनक शुरुवात सेहो याह ठामसँ भेल छल । अहमदाबाद बुनाईक लेल सेहो बहुतेक प्रसिद्ध अछि । एकर साथ ई शहर व्यापार आ वाणिज्य केन्द्रक रूपमे विकसित भ रहल अछि । अङ्ग्रेजी शासनक अवधिमे, ई ठामके फौजी मुख्यालयक रूपमे प्रयोग कएल जाइत छल ।

भूगोल[सम्पादन करी]

पश्चिम भारतमे अवस्थित ई शहर, समुद्र सतहसँ १७४ फिटक उचाईमे अवस्थित अछि । शहरमे दुईटा ताल अछि- कङ्करिया आ वस्त्रापुर ताल । साबरमती नदी गर्मीक मौसममे सुखैक कारण, नदीक ठाममे साफ माटि रहैत अछि । वर्षाक महिना वाहेक पुरे साल गर्मीक माहौल रहैत अछि । गर्मी मौसममे सबसँ उच्च तापमान ४७ डिग्री आ जाड़क समयमे कममे ५ डिग्री तापमान पहुँचैत अछि ।

प्रशासन[सम्पादन करी]

अहमदाबाद नगरपालिका निगम ई शहरके देख रेखक काम करैत अछि आ किछ भाग औडाद्वारा प्रशासित अछि ।

यातायात[सम्पादन करी]

हवाई मार्ग-

एतय सरदार वल्लभभाई पटेल विमानस्थल अछि । ई प्रमुख भारतीय शहरसभक साथ साथे विदेशसभक शहरसभके जोडैत अछि जेना कोलम्बो, मसकट, लण्डनन्यू योर्क शहर

रेल मार्ग-

अहमदाबाद स्टेशन देशके लगभग सब प्रमुख स्‍टेशसभसँ सीधा जुडल अछि ।

सडक मार्ग-

अहमदाबादक दूरी मुम्‍बईसँ लगभग ५४५ किलोमिटर तथा राष्ट्रिय राजधानी दिल्‍लीसँ ८७३ किलोमिटर अछि । एतय मुम्‍बईसँ बसद्वारा सेहो जाएल जा सकैत अछि ।

पर्यटन स्थल[सम्पादन करी]

अहमदाबादमे भ्रमण कर लायक बहुतेक स्थलसभ अछि । एहिमे किछ आधुनिक अछि आ किछ पौराणिक सेहो अछि ।

काङ्करिया ताल[सम्पादन करी]

ई तालक निर्माण कुतुब-उद्-दीनद्वारा सन् १४५१ मे कराएल गेल छल । वर्तमान समयमे अहमदाबादक निवासीसभक बीच ई ठाम सबसँ बेसी प्रसिद्ध अछि । ई तालक चारोदिस बगैचा लगाएल गेल अछि । तालक मध्य भागमे बहुतेक सुन्दर सुन्दर द्वीप महल अछि । जतय मुगल कालक समय नूरजहांजहांगीर प्रायजसो घुमफिर करै लेल आबैत छल ।

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. "Amdavad City Profile"egovamc.com। Ahmedabad Municipal Corporation। मूलसँ 15 March 2015 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 4 June 2015
  2. mhupa.gov.in/ray/csmc_ppt/6th-csmc-Ahmedabad-AHP.pdf
  3. "Cities having population 1 lakh and above" (PDF)। The Registrar General & Census Commissioner, India। अन्तिम पहुँच 26 July 2014
  4. "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above" (PDF)। The Registrar General & Census Commissioner, India। अन्तिम पहुँच 26 July 2014
  5. "Distribution of Population, Decadal Growth Rate, Sex-Ratio and Population Density"2011 census of IndiaGovernment of India। अन्तिम पहुँच 21 March 2012
  6. "Ahmadabad (Ahmedabad) District : Census 2011 data"census2011। अन्तिम पहुँच 28 May 2014

बाह्य लिङ्कसभ[सम्पादन करी]

एहो सभ देखी[सम्पादन करी]