गाजियाबाद, उत्तर प्रदेश

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
गाजियाबाद
Ghaziabad
غازی آباد
महानगर
गाजियाबादक राष्ट्रिय राजमार्गपर अवस्थित क्रसिङ स्मृति
गाजियाबादक राष्ट्रिय राजमार्गपर अवस्थित क्रसिङ स्मृति
गाजियाबाद उत्तर प्रदेशपर अवस्थित
गाजियाबाद
गाजियाबाद
निर्देशाङ्क: २८°४०′N ७७°२५′E / २८.६७°N ७७.४२°E / 28.67; 77.42निर्देशाङ्क: २८°४०′N ७७°२५′E / २८.६७°N ७७.४२°E / 28.67; 77.42
राज्य भारत
राज्यउत्तर प्रदेश
जिलागाजियाबाद जिला
स्थापनागजी-उद्-दीन
नामाकरणगजी-उद्-दीन
सरकार
 • अङ्गनगर परिषद
 • मेयरआशु कुमार वर्मा
क्षेत्रफल
 • सम्पूर्ण१३३.३ किमी (५१.५ वर्गमाइल)
उँचाई२१४ मिटर (७०२ फिट)
जनसङ्ख्या (२०११)
 • सम्पूर्ण२३,८१,४५२
 • घनत्व१८०००/किमी (४६०००/वर्ग माइल)
मूलवासी नामगाजियाबादी
भाषासभ
 • आधिकारिकहिन्दी, उर्दु
समय क्षेत्रभारतीय मानक समय (युटिसी+५:३०)
पोस्टल कोड२०१ xxx
टेलिफोन कोड९१-१२०
गाडी दर्ताUP-14
वेबसाइटghaziabad.nic.in

गाजियाबाद (हिन्दुस्तानी उच्चारण: [ɣaːziːaːbaːd̪]) भारतक उत्तरी क्षेत्रमे अवस्थित उत्तर प्रदेशक एक शहर छी । ई कहियो कताल उत्तर प्रदेशक प्रवेशद्वार कहल जाइत अछि कियाकी ई राष्ट्रिय राजधानी दिल्लीसँ बहुतेक नजदिक आ दिल्लीक मुख्य मार्गमे पडैत अछि ।[१]दिल्लीक राष्ट्रिय राजधानी क्षेत्रक एक भाग छी ।[२] ई एक पैग आ नियोजित शहर छी, जे सडक आ भारतीय रेलवेसँ निक जका अन्तरसम्बन्धित अछि आ गाजियाबाद जिलाक मुख्यालय छी । पश्चिम उत्तर प्रदेशक ई प्राथमिक वाणिज्यिक, उद्योगिक आ शिक्षाक केन्द्र होमएक संगे उत्तर भारतक मुख्य रेलवे जङ्क्सन छी ।[३][४] हालमे कएल गेल महानगरीय सर्वेक्षणमे ई शहर भारतमे मात्र नै भऽ पुरे विश्वमे ई सभसँ तेजी सँ बढि रहल शहर छी ।[५][६] ई शहर उपरी गङ्गाक तराईमे अवस्थित अछी जे मुख्य रूपसँ दुई भागमे विभाजित भेल अछि ।[७]

इतिहास[सम्पादन करी]

गाजियाबाद शहरक खोज सन् १७४० मे वजिर गाजी-उद्-दीन केलक आ ओ अपने नामसँ ई शहरक नाम गाजीउद्दीननगर राखने छल ।[८][९][९] मुगल शासनक समयमे गाजियाबाद आ गजियाबादमे रहल हिन्डोन नदीक आसपड़ोसक क्षेत्र मुगल शाही परिवारक पिकनिक मनावैक क्षेत्र छल ।[१०]

ब्रिटिश राजक समयमे प्राय मेरुत जन सुनुवाई गाजियाबाद जिलाक तीन क्षेत्र गाजियाबाद, मेरुतबुलन्दशहरमे होइत छल ।[११]

गाजियाबाद सन् १८५७ मे भारतीय स्वतन्त्रता सङ्ग्राममे सामिल भेल छल । स्वन्तन्त्रा सङ्ग्रामक दौरमे एहि क्षेत्रमे ब्रिटिश आ भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी बीच हिन्डोन नदीक तटपर भिषण युद्ध भेल छल ।[१२]

पर्यटन[सम्पादन करी]

जनसाङ्ख्यकी[सम्पादन करी]

सन् २०११ के भारतक जनगणना अनुसार गाजियाबादक जनसङ्ख्या ४६,८१,४५२ अछि जाहिमे २४,79,७१० पुरुष आ २२,०१,७४२ महिला अछि । गाजियाबादक साक्षरता दर ९३.८१% अछि ।[१३] गाजियाबाद बी श्रेणीक जिला अन्तर्गत बी१ उपश्रेनीमे आबैत अछि । एतौका सामजिक आर्थिक अवस्था राष्ट्रिय तुलनामे बहुत कम अछि ।[१४]उत्तर प्रदेशक शहर कानपुरक बाद दोसर सभसँ पैग उद्योगिक क्षेत्र छी ।[१५] ब्राह्मण, जट आ त्यागी समुदायके संसदीय मत खसाबैके सङ्ख्या क्रमश: १.२ लाख, ६० हजार आ ७० हजार अछि । गुज्जर समुदायके लगभग ८०,००० मत अछि ।[१६]

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. "Ghaziabad-Gateway of U.P", Ghaziabad.nic.in, अन्तिम पहुँच २९ जुलाई २०१५ 
  2. "National Capital Region- Constituent Areas", NCRPB। 
  3. Athique and Hill, Adrian and Douglas. The Multiplex in India: A Cultural Economy of Urban Leisure (2010 संस्करण). New York. pp. 110–114. https://books.google.com/books?id=NbaLAgAAQBAJ&pg=PA111&dq=Ghaziabad&hl=en&sa=X&ei=1heUU-WTB4WTuATR94KgDw&ved=0CFEQ6AEwCA#v=onepage&q=Ghaziabad&f=false. 
  4. "District and Sessions Court Ghaziabad- History", NIC। 
  5. "Business:", १७ नवम्बर २०११, २० नवम्बर २०११-कऽ मूल रूप सङ्ग्रहित  |deadurl= प्यारामिटर ग्रहण नै केलक (सहायता)
  6. Ghaziabad was first listed in early 2010 as # 420 by size. "The largest cities in the world and their mayors: Cities ranked 301 to 450", City Mayors, मूलसँ ९ मार्च २०१०-मे सङ्ग्रहित।  |deadurl= प्यारामिटर ग्रहण नै केलक (सहायता), current listings: "World's fastest growing urban areas (1)", City Mayors। 
  7. "Ghaziabad Nagar Nigam: About Us", मूलसँ १ फरबरी २०१३-मे सङ्ग्रहित। 
  8. "http://www.nagarnigamghaziabad.com/", nagarnigamghaziabad.com, अन्तिम पहुँच १४ सितम्बर २०१५ 
  9. ९.० ९.१ "History", ghaziabad.nic.in, District Administration, Ghaziabad। 
  10. Roy, Debashish (१४ अगस्त २०११), "Ghaziabad has a long way to go to become a part of NCR backbone", The Hindu। 
  11. Statistical, descriptive and historical account of the North-western ... - North-western provinces - Google Books. Books.google.co.in. 8 June 2007. https://books.google.com/books?id=CJ4IAAAAQAAJ&pg=PA200&dq=ghaziabad+munsifi&hl=en&sa=X&ei=fG2ZU-nnLYjekAW574GYDA&ved=0CBwQ6AEwAA#v=onepage&q=ghaziabad%20munsifi&f=false. अन्तिम पहुँच तिथि: 17 June 2014. 
  12. "1857: The aftermath", Indpaedia, २० फरबरी २०१४, अन्तिम पहुँच १७ जून २०१४ 
  13. "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above", Provisional Population Totals, Census of India 2011, अन्तिम पहुँच ७ जुलाई २०१२ 
  14. "Meeting of Empowered Committee", Minutes of the Meeting Report, Government of India, अन्तिम पहुँच १८ मार्च २०१३ 
  15. "district and session court-ghaziabad", Ghaziabad.nic.in, अन्तिम पहुँच १७ जून २०१४ 
  16. http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Thriller-on-the-cards-in-Rajnath-seat/articleshow/4492647.cms

बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]

एहो सभ देखी[सम्पादन करी]