गाजियाबाद, उत्तर प्रदेश
गाजियाबाद
Ghaziabad غازی آباد | |
---|---|
![]() गाजियाबादक राष्ट्रिय राजमार्गपर अवस्थित क्रसिङ स्मृति | |
राज्य | ![]() |
राज्य | उत्तर प्रदेश |
जिला | गाजियाबाद जिला |
संस्थापक | गजी-उद्-दीन |
नामकरण | गजी-उद्-दीन |
सरकार | |
• अङ्ग | नगर परिषद |
• मेयर | आशु कुमार वर्मा |
क्षेत्रफल | |
• कुल | १३३.३ किमी२ (५१.५ वर्गमाइल) |
उन्नतांश | 214 मिटर (702 फिट) |
जनसङ्ख्या (२०११) | |
• कुल | २३,८१,४५२ |
• घनत्व | 18000/किमी2 (46000/वर्ग माइल) |
वासिन्दा | गाजियाबादी |
भाषासभ | |
• आधिकारिक | हिन्दी, उर्दु |
समय क्षेत्र | युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय) |
पोस्टल कोड | २०१ xxx |
टेलिफोन कोड | ९१-१२० |
सवारी दर्ता | UP-14 |
वेबसाइट | ghaziabad.nic.in |
गाजियाबाद (हिन्दुस्तानी उच्चारण: [ɣaːziːaːbaːd̪]) भारतक उत्तरी क्षेत्रमे अवस्थित उत्तर प्रदेशक एक शहर छी । ई कहियो कताल उत्तर प्रदेशक प्रवेशद्वार कहल जाइत अछि कियाकी ई राष्ट्रिय राजधानी दिल्लीसँ बहुतेक नजदिक आ दिल्लीक मुख्य मार्गमे पडैत अछि ।[१] ई दिल्लीक राष्ट्रिय राजधानी क्षेत्रक एक भाग छी ।[२] ई एक पैग आ नियोजित शहर छी, जे सडक आ भारतीय रेलवेसँ निक जका अन्तरसम्बन्धित अछि आ गाजियाबाद जिलाक मुख्यालय छी । पश्चिम उत्तर प्रदेशक ई प्राथमिक वाणिज्यिक, उद्योगिक आ शिक्षाक केन्द्र होमएक संगे उत्तर भारतक मुख्य रेलवे जङ्क्सन छी ।[३][४] हालमे कएल गेल महानगरीय सर्वेक्षणमे ई शहर भारतमे मात्र नै भऽ पुरे विश्वमे ई सभसँ तेजी सँ बढि रहल शहर छी ।[५][६] ई शहर उपरी गङ्गाक तराईमे अवस्थित अछी जे मुख्य रूपसँ दुई भागमे विभाजित भेल अछि ।[७]
इतिहास[सम्पादन करी]
गाजियाबाद शहरक खोज सन् १७४० मे वजिर गाजी-उद्-दीन केलक आ ओ अपने नामसँ ई शहरक नाम गाजीउद्दीननगर राखने छल ।[८][९][९] मुगल शासनक समयमे गाजियाबाद आ गजियाबादमे रहल हिन्डोन नदीक आसपड़ोसक क्षेत्र मुगल शाही परिवारक पिकनिक मनावैक क्षेत्र छल ।[१०]
ब्रिटिश राजक समयमे प्राय मेरुत जन सुनुवाई गाजियाबाद जिलाक तीन क्षेत्र गाजियाबाद, मेरुत आ बुलन्दशहरमे होइत छल ।[११]
गाजियाबाद सन् १८५७ मे भारतीय स्वतन्त्रता सङ्ग्राममे सामिल भेल छल । स्वन्तन्त्रा सङ्ग्रामक दौरमे एहि क्षेत्रमे ब्रिटिश आ भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी बीच हिन्डोन नदीक तटपर भिषण युद्ध भेल छल ।[१२]
पर्यटन[सम्पादन करी]
जनसाङ्ख्यकी[सम्पादन करी]
सन् २०११ के भारतक जनगणना अनुसार गाजियाबादक जनसङ्ख्या ४६,८१,४५२ अछि जाहिमे २४,79,७१० पुरुष आ २२,०१,७४२ महिला अछि । गाजियाबादक साक्षरता दर ९३.८१% अछि ।[१३] गाजियाबाद बी श्रेणीक जिला अन्तर्गत बी१ उपश्रेनीमे आबैत अछि । एतौका सामजिक आर्थिक अवस्था राष्ट्रिय तुलनामे बहुत कम अछि ।[१४] ई उत्तर प्रदेशक शहर कानपुरक बाद दोसर सभसँ पैग उद्योगिक क्षेत्र छी ।[१५] ब्राह्मण, जट आ त्यागी समुदायके संसदीय मत खसाबैके सङ्ख्या क्रमश: १.२ लाख, ६० हजार आ ७० हजार अछि । गुज्जर समुदायके लगभग ८०,००० मत अछि ।[१६]
सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]
- ↑ "Ghaziabad-Gateway of U.P", Ghaziabad.nic.in, अन्तिम पहुँच २९ जुलाई २०१५।
- ↑ "National Capital Region- Constituent Areas", NCRPB।
- ↑ Athique and Hill, Adrian and Douglas. The Multiplex in India: A Cultural Economy of Urban Leisure (2010 संस्करण). New York. pp. 110–114. https://books.google.com/books?id=NbaLAgAAQBAJ&pg=PA111&dq=Ghaziabad&hl=en&sa=X&ei=1heUU-WTB4WTuATR94KgDw&ved=0CFEQ6AEwCA#v=onepage&q=Ghaziabad&f=false.
- ↑ "District and Sessions Court Ghaziabad- History", NIC।
- ↑ "Business:", १७ नवम्बर २०११, २० नवम्बर २०११-कऽ मूल रूप सङ्ग्रहित।
|deadurl=
प्यारामिटर ग्रहण नै केलक (सहायता) - ↑ Ghaziabad was first listed in early 2010 as # 420 by size. "The largest cities in the world and their mayors: Cities ranked 301 to 450", City Mayors, मूलसँ ९ मार्च २०१०-मे सङ्ग्रहित।
|deadurl=
प्यारामिटर ग्रहण नै केलक (सहायता), current listings: "World's fastest growing urban areas (1)", City Mayors। - ↑ "Ghaziabad Nagar Nigam: About Us", मूलसँ १ फरबरी २०१३-मे सङ्ग्रहित।
- ↑ "http://www.nagarnigamghaziabad.com/", nagarnigamghaziabad.com, अन्तिम पहुँच १४ सितम्बर २०१५।
- ↑ ९.० ९.१ "History", ghaziabad.nic.in, District Administration, Ghaziabad।
- ↑ Roy, Debashish (१४ अगस्त २०११), "Ghaziabad has a long way to go to become a part of NCR backbone", The Hindu।
- ↑ Statistical, descriptive and historical account of the North-western ... - North-western provinces - Google Books. Books.google.co.in. 8 June 2007. https://books.google.com/books?id=CJ4IAAAAQAAJ&pg=PA200&dq=ghaziabad+munsifi&hl=en&sa=X&ei=fG2ZU-nnLYjekAW574GYDA&ved=0CBwQ6AEwAA#v=onepage&q=ghaziabad%20munsifi&f=false. अन्तिम पहुँच तिथि: 17 June 2014.
- ↑ "1857: The aftermath", Indpaedia, २० फरबरी २०१४, अन्तिम पहुँच १७ जून २०१४।
- ↑ "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above", Provisional Population Totals, Census of India 2011, अन्तिम पहुँच ७ जुलाई २०१२।
- ↑ "Meeting of Empowered Committee", Minutes of the Meeting Report, Government of India, अन्तिम पहुँच १८ मार्च २०१३।
- ↑ "district and session court-ghaziabad", Ghaziabad.nic.in, अन्तिम पहुँच १७ जून २०१४।
- ↑ http://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/Thriller-on-the-cards-in-Rajnath-seat/articleshow/4492647.cms
बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]
![]() |
विकिमिडिया कमन्समे आर बहुत रास गाजियाबादसँ सम्बन्धित मिडिया सामग्रीसभ अछि । |
- गाजियाबाद जिला प्रशासन
गाजियाबाद विकिभोएज सँ यात्रा सहयोगी