हरिद्वार

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
हरिद्वार
Haridwar
शहर
हरिद्वारक पवित्र शहर
Aarti at Har-ki-Pauri
Chandidevi Temple, Har-ki-Pauri in morning
Mansadevi, Railway Station
Shiv Murti near Ganga, Evening view of Har-ki-Pauri
Ropeway to Chandi Devi Temple
लुआ त्रुटि मोड्युल:Location_map में पंक्ति 479 पर: Unable to find the specified location map definition. Neither "Module:Location map/data/भारत उत्तराखण्ड" nor "Template:Location map भारत उत्तराखण्ड" exists।
निर्देशाङ्क: २९°५६′४२″N ७८°०९′४७″E / २९.९४५°N ७८.१६३°E / 29.945; 78.163निर्देशाङ्क: २९°५६′४२″N ७८°०९′४७″E / २९.९४५°N ७८.१६३°E / 29.945; 78.163
देश भारत
राज्यउत्तराखण्ड
जिलाहरिद्वार जिला
क्षेत्रफल
 • शहर१२.३ किमी (४.७ वर्गमाइल)
उन्नतांश
३१४ मिटर (१०३० फिट)
जनसङ्ख्या
 (2011)[१]
 • महानगर
३,१०,५६२
भाषासभ
 • आधिकारिक हिन्दी, उर्दू
समय क्षेत्रयुटिसी+5:30 ( IST)
पिन
२४९४०१
टेलिफोन कोड०१३३४
सवारी दर्ताUK -08
लिंग अनुपात1.18[१] /
वेबसाइटuk.gov.in
हरिद्वारक एक झलक

हरिद्वार भारतक उत्तराखण्ड राज्यमे अवस्थित अछि । ई ठाम हिन्दू धर्मावलम्बीसभक लेल बहुत प्रसिद्व मानल जाइत अछि । हिन्दू धर्मावलम्बीसभक पवित्र पावनि गंगा नदी हरिद्वारमे अवस्थित अछि । अही ठाम प्रत्येक १२ बर्षमे कुम्भ मेला लागैत अछि । मनसा देवी, चण्डी देवी ,दक्ष प्रजापति मन्दिर लगायत छोट बड़का हजारौके संख्यामे मन्दिर अछि । साँझक समय गंगा आरती बहुत मन मोहक होएत अछि । ऋषिकेश, देहरादून , मन्सुरी, बद्रीनाथ, केदारनाथ, गङ्गोत्री, यमनोत्री जेवाक लेल लग परैत अछि।

हरिद्वारको इतिहास तथा वर्तमान[सम्पादन करी]

हरिद्वारक नामसँ ई "हरि" (भगवान)क "द्वार" छी । पवित्र पावनी गंगा नदी हिमालयसँ उद्धव भऽ हरिद्वारमे प्रवेश करैक कारण एकरा "गंगाद्वार" सेहो कहल जाएत अछि ।[२] हिन्दू धर्मक सब ग्रन्थसभमे हरिद्वारक वर्णन कएल गेल पवैत अछि। हरिद्वारक दर्शन मात्र स्वर्गक द्वार खुलैत अछि । एहि कारण ई ठाउँक नाम "स्वर्गद्वार" सेहो रहल अछि ।[३] हरिद्वार सप्तपुरीसभमे एक छी ।[४] कुम्भ मेला लागेके कारण ई ठाउँके "कुम्भनगरी" सेहो कहै चिनैत अछी।

प्रकृति प्रेमिसभकलेल हरिद्वार स्वर्ग जहिना सुन्दर अछी । हरिद्वार हिन्दू संस्कृति आ सभ्यताक एक बहुरूपदर्शक प्रस्तुत करैत अछी । एकर उल्लेख पौराणिक कथासभमे कपिलस्थान, गंगाद्वार तथा मायापुरीक नामसँ सेहो कएल गेल अछी। ई चार धाम यात्राक लेल प्रवेशद्वार सेहो छी (उत्तराखंडक चार धाम अछी:- बद्रीनाथ, केदारनाथ, गंगोत्री र यमुनोत्री), तहिकरण भगवान शिवक अनुयायी आ भगवान विष्णुक अनुयायी एकरा क्रमशः हरद्वार तथा हरिद्वारक नाम पुकारैत अछी । हर यानी शिव आ हरि यानी विष्णु छी ।

प्रशासनिक पृष्ठभूमि[सम्पादन करी]

भुगोल[सम्पादन करी]

हरिद्वारमे हिन्दू वंशावलीसभक खाता[सम्पादन करी]

जलवायु[सम्पादन करी]

जनसङ्ख्या[सम्पादन करी]

नगरका महत्वपूर्ण क्षेत्रसभ[सम्पादन करी]

दर्शनीय धार्मिक स्थलसभ[सम्पादन करी]

औद्योगिक क्षत्र[सम्पादन करी]

शैक्षिक संस्था[सम्पादन करी]

पर्वसभ[सम्पादन करी]

यातायात[सम्पादन करी]

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. १.० १.१ "haridwar City Polulation Census of India, 2011"। Office of the Registrar General, India। 2 March 2002। अन्तिम पहुँच 23 August 2015
  2. हेम वंत पुराण
  3. शिव पुराण
  4. सप्त पुरी

बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]

एहो सभ देखी[सम्पादन करी]