हरिद्वार

हरिद्वार Haridwar
शहर
हरिद्वारक पवित्र शहर
Aarti at Har-ki-Pauri Chandidevi Temple, Har-ki-Pauri in morning Mansadevi, Railway Station Shiv Murti near Ganga, Evening view of Har-ki-Pauri Ropeway to Chandi Devi Temple
निर्देशाङ्क: २९.९४५°N ७८.१६३°E / 29.945; 78.163
देश	भारत
राज्य	उत्तराखण्ड
जिला	हरिद्वार जिला
क्षेत्रफल
• शहर	१२.३ किमी२ (४.७ वर्गमाइल)
उन्नतांश	३१४ मिटर (१०३० फिट)
जनसङ्ख्या  (2011)
• महानगर	३,१०,५६२
भाषासभ
• आधिकारिक	हिन्दी, उर्दू
समय क्षेत्र	युटिसी+5:30 ( IST)
पिन	२४९४०१
टेलिफोन कोड	०१३३४
सवारी दर्ता	UK -08
लिंग अनुपात	1.18 ♂/♀
वेबसाइट	uk.gov.in

हरिद्वारक एक झलक

हरिद्वार भारतक उत्तराखण्ड राज्यमे अवस्थित अछि । ई ठाम हिन्दू धर्मावलम्बीसभक लेल बहुत प्रसिद्व मानल जाइत अछि । हिन्दू धर्मावलम्बीसभक पवित्र पावनि गंगा नदी हरिद्वारमे अवस्थित अछि । अही ठाम प्रत्येक १२ बर्षमे कुम्भ मेला लागैत अछि । मनसा देवी, चण्डी देवी ,दक्ष प्रजापति मन्दिर लगायत छोट बड़का हजारौके संख्यामे मन्दिर अछि । साँझक समय गंगा आरती बहुत मन मोहक होएत अछि । ऋषिकेश, देहरादून , मन्सुरी, बद्रीनाथ, केदारनाथ, गङ्गोत्री, यमनोत्री जेवाक लेल लग परैत अछि।

हरिद्वारको इतिहास तथा वर्तमान

हरिद्वारक नामसँ ई "हरि" (भगवान)क "द्वार" छी । पवित्र पावनी गंगा नदी हिमालयसँ उद्धव भऽ हरिद्वारमे प्रवेश करैक कारण एकरा "गंगाद्वार" सेहो कहल जाएत अछि । हिन्दू धर्मक सब ग्रन्थसभमे हरिद्वारक वर्णन कएल गेल पवैत अछि। हरिद्वारक दर्शन मात्र स्वर्गक द्वार खुलैत अछि । एहि कारण ई ठाउँक नाम "स्वर्गद्वार" सेहो रहल अछि । हरिद्वार सप्तपुरीसभमे एक छी । कुम्भ मेला लागेके कारण ई ठाउँके "कुम्भनगरी" सेहो कहै चिनैत अछी।

प्रकृति प्रेमिसभकलेल हरिद्वार स्वर्ग जहिना सुन्दर अछी । हरिद्वार हिन्दू संस्कृति आ सभ्यताक एक बहुरूपदर्शक प्रस्तुत करैत अछी । एकर उल्लेख पौराणिक कथासभमे कपिलस्थान, गंगाद्वार तथा मायापुरीक नामसँ सेहो कएल गेल अछी। ई चार धाम यात्राक लेल प्रवेशद्वार सेहो छी (उत्तराखंडक चार धाम अछी:- बद्रीनाथ, केदारनाथ, गंगोत्री र यमुनोत्री), तहिकरण भगवान शिवक अनुयायी आ भगवान विष्णुक अनुयायी एकरा क्रमशः हरद्वार तथा हरिद्वारक नाम पुकारैत अछी । हर यानी शिव आ हरि यानी विष्णु छी ।