नेपाल सरकार

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
नेपाल सरकार
नेपालक झण्डा
नेपालक प्रतीक चिन्ह

पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड), नेपालक ३३अम् प्रधानमन्त्री
सरकार सङ्क्षेप
मुख्यालयसिंहदरवार, काठमाडौं
बहालवाला मन्त्री
वेबसाइटnepal.gov.np

नेपाल सरकार (Government of Nepal) नेपालक कार्यपालक निकाय आ केन्द्रीय सरकार छी। सन् २००६ मे नेपाली राजतन्त्रक उन्मूलन हुअ सँ पहिने (सन् २००८ मे नेपालमे गणतन्त्रक स्थापना भेल छल) नेपाल सरकारके आधिकारिक रूपमे श्री ५ के सरकार कहल जाइत छल। वर्तमानमे पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड), नेपालक ३३अम प्रधानमन्त्री छी।[१][२][३]

वर्तमान व्यवस्थाक अनुसार नेपाल सरकारक राष्ट्रप्रमुखक जिम्मेवारी राष्ट्रपतिक होइत अछि तहिना कार्यकारी प्रमुखक पदमे प्रधानमन्त्री रहैत अछि। राष्ट्रपतिक भूमिका अधिकतर औपचारिक होएत अछि कारण सरकारक काज पूर्णतः संसद द्वारा नियुक्त प्रधानमंत्री द्वारा व्यवस्थित होएत अछि। संवैधानिक निकायक प्रमुखसभक नियुक्ति संवैधानिक परिषद्क सिफारिस पर राष्ट्रपति करैत अछि तहिना नेपालक प्रधानमन्त्रीक सिफारिस पर महाधिवक्ताक नियुक्ति राष्ट्रपति द्वारा करबाक व्यवस्था रहल अछि।

इतिहास[सम्पादन करी]

पुराना भारदरी शास[सम्पादन करी]

नेपाल डोमिनियन मे सरकारी भारदारक नाम सँ जानल जायवला पूर्व गोरखा पहाड़ी राज्य एकटा सलाहकार राज्य अंग द्वारा संचालित छल, ई भारदार उच्च जाति आ राजनीतिक रूप सँ प्रभावशाली परिवार सँ आयल छलाह | भारदार सब राज्य के सबस महत्वपूर्ण कार्य के लेल पार्षद, मंत्री आ राजनयिक के रूप में राज्य के सलाहकार निकाय के गठन केलनि। गठबंधन के सफल सरकार कहियो नै भेलै, कियाकि दरबारी के राजनीति पैघ गुटबाजी के प्रतिद्वंद्विता, लगातार साजिश आ कानूनी निष्कासन के बजाय हत्या के माध्यम स प्रतिद्वंदी कुलीन परिवार के बहिष्कार स संचालित छल। एकरऽ एगो आरू कारण छेलै कि १७७७ स॑ १८४७ के बीच शासन करै वाला राजा नाबालिग छेलै, जेकरा स॑ अराजकता स्थापित होय गेलऽ छेलै।कहल जाय छेलै कि सरकार प॑ शासक, मुख्तियार आरू राजनीतिक गुटऽ के गठबंधन के नियंत्रण छेलै जेकरा म॑ जमीनी स्तर केरऽ मजबूत समर्थन छेलै।१८वीं सदी के अंत तलक दू टा प्रमुख राजनीतिक गुट नियमित रूप स केन्द्रीय राजनीति पर हावी छल, थापा आ पाण्डेय के हावी छल | इतिहासकार आ समकालीन साहित्यकार फ्रांसिस हैमिल्टन के अनुसार नेपाल सरकार में निम्नलिखित मुख्य पद शामिल छल :

  • १ चौतारिया
  • ४ काजी
  • ४ सरदार
  • २ सुबेदार
  • १ खजाञ्ची
  • १ कपरदार

इतिहासकार डिल्लीरमण रेग्मीक अनुसार नेपाल सरकारक संरचना निम्नानुसार छल:

  • ४ चौतरिया
  • ४ काजी
  • ४ सरदारसभ

बादमे, राजा राणा बहादुर शाहले सन् १७९९ मे अपन गद्दी नाबालिग पुत्र गीर्वाणयुद्धक निमन्त्रण पर त्याग कएलाक बाद ई सङ्ख्या किछु भिन्न भऽ गेल छल।

सरकारक भाग[सम्पादन करी]

नेपालक सविंधान[४][सम्पादन करी]

राष्ट्रिय योजना आयोग[सम्पादन करी]

राष्ट्रिय योजना आयोग राष्ट्रिय विकास परिषद् अन्तर्गतक देशक विकास योजना तथा नीति तर्जुमामे सल्लाह देने उपर्युक्त निकाय छी। ई आर्थिक विकासक निमित्त संसाधनसभक व्यवस्था तथा विनियोजन करैत अछि। ई विकास योजना, नीति आ कार्यक्रमसभक अनुगमन आ मूल्यांकनक लेल केन्द्रीय निकायक रूपमे सेहो कार्य करैत अछि। एहि सं विकास नीति आ कार्यक्रम कें क्रियान्वयन कें सुविधा होयत. एहि सं देश कें आर्थिक विकास सं संबंधित विषयक पर विचार आदान-प्रदान, विचार-विमर्श आ बातचीत कें लेल एक मंच कें रूप मे कार्य करतय. एकर अतिरिक्त ई नागरिक समाज, गैर सरकारी संस्थासभ आ निजी क्षेत्रक समस्यासभक विश्लेषण आ समाधानक लेल संस्थाक रूपमे सेहो सेवा प्रदान करैत अछि।

व्यवस्थापिक[सम्पादन करी]

व्यवस्थापिका-संसद कें कार्यवाही कें सुचारू रूप सँ संचालित कर कें लेल, व्यवस्थापिका-संसद सेवा कें गठन, संचालन रखरखाव, नियंत्रण आ पर्यवेक्षण आ आवश्यक नीति निर्धारित कर कें कार्य कें लेल व्यवस्थापिका-संसद सचिवालय कें स्थापना कैल गेल छै. संविधानसभा आ व्यवस्थापिका संसदक काजक लेल एकटा सचिवालय आ एकटा कर्मचारीसँ करैत आएल अछि। संविधान सभाक संविधान निर्माणक काज आ संविधान सभाक अवधिभर संविधान सभा व्यवस्थापिका (संसद) क रूपमे सेहो काज करएबाक दोहरी जिम्मेवारी रहल अछि।

अन्तर्राष्ट्रीय सहभागिता[सम्पादन करी]

संयुक्त राष्ट्र संघ , यूएनडीपी नेपाल , सार्क , ईएससीएपी , एफएओ , आईसीएओ , आईडीए , आईएफएडी , आईएफसी, आईएमएफ, आईएमओ, इंटरपोल , यूएनसीटीएडी , यूनेस्को , डब्ल्यूएचओ , डब्ल्यूटीओ |

एहो सभ देखी[सम्पादन करी]

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. "Nepali Congress party president elected as 40th prime minister of Nepal - Xinhua | English.news.cn"news.xinhuanet.comमूलसँ 6 June 2017 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 22 June 2017
  2. "Pushpa Kamal Dahal 'Prachanda' Resigns As Nepal Prime Minister"NDTV.com। अन्तिम पहुँच 22 June 2017
  3. Pokharel, Tilak; Sengupta, Somini (15 August 2008)। "Nepal Elects a Maoist to Be the Prime Minister"The New York Times (अंगरेजीमे)। ISSN 0362-4331। अन्तिम पहुँच 22 June 2017
  4. "नेपालक सविंधान" (PDF)। अन्तिम पहुँच 14 November 2023

बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]