नवराज सुब्बा

डा. नवराज सुब्बा
Dr. Nawa Raj Subba
जन्म	१ अक्टोबर १९६१ हाङपाङ, ताप्लेजुङ, नेपाल
पेशा	साहित्यकार, जनस्वास्थ्यकर्मी
राष्ट्रियता	नेपाल
शिक्षा	विद्यावारिधि
Website
www.nrsubba.com.np

डा. नवराज सुब्बा (अङ्ग्रेजी: Nawa Raj Subba) कवि, गीतकार तथा निबन्धकार छी। मानवता, राष्ट्रियता तथा सीमान्तकृत समुदायक आवाज केर अगुवा आ सरल, सरस आ सबल ढंगसे नेपाली साहित्य आ संगीत जगतमे मुखरित अछि। ओ गायक सेहो छी। ओ एक दक्ष जनस्वास्थ्यकर्मी तथा शोधकर्ता सेहो छी। ओ नेपालक विभिन्न जिलासभमे जनस्वास्थ्य व्यवस्थापनमे तीन दशक सँ बेसी समय काम केनए अछि। सुब्बाक जन्म सन् १९६१ अक्टुबर १ मे ताप्लेजुङ जिलाक हाङपाङ गाममे भेल छल।

शिक्षा

उनकर त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँ जनस्वास्थ्य आ नेपालीमे स्नातकोत्तर तथा स्वास्थ्य मनोविज्ञानमे विद्यावारिधि केलक । उनकर लेखन ७० क दशकमे सुरु केलावादो सेहो समाजशास्त्र समेतक अध्ययन करै मात्र सन् २००० पछ उनकर पुस्तकाकार कृतिसभ प्रकाशमे लवने याएल उनकर कहब रहल अछी ।

अध्ययन अनुसन्धान

उनकर नेपालक जनस्वास्थ्य आ स्वास्थ्य मनोविज्ञान क्षेत्रक विभिन्न शिर्षकसभमे अध्ययन कऽ लेख तथा शोधपत्रसभ अन्तराष्ट्रिय जर्नलसभमे प्रकाशित केने छल ।

• Suicides in Ilam district of Nepal
• Traditional Practices on Mother and Child Health Care in Rajbanshi Community of Nepal.
• Postpartum Depression Relating to Smoking and Drinking Habits of Husbands Among Rajbanshi Mothers in Nepal.
• Modification of Delivery Practice in Rajbanshi Mothers of Nepal.
• Delivery Practices among Rajbanshi.
• A study of public health indicators of Morang Nepal by Lot Quality Assurance Sampling method.
• Health Seeking Behavior of Rajbanshi in Katahari and Baijanathpur of Morang District, Nepal.
• Demographic Assessment on Vasectomy Clients of Sankhuwasabha Nepal.

 कठघरामा उभिएर
हो ! हो ! हो !
म सत्य सत्य बोल्दैछु
आमाको परिभाषा म केवल आमा बुझ्दछु
जोड्दछु नाता नानाथरि
तर कदापि तोड्दिनँ यो नाता
कतिन्जेल केरिरहन्छौ !
हिरासत–मुक्त गरिदेऊ मलाई
अन्योलबाट, रिक्तता, तिक्तताबाट मुक्त गरिदेऊ !
भन, ती को हुन् ?
जसले तिमीलाई काखमा राखेर बुबु खुवाइन्
माया गरेर बुई चढाइन्
उनैको शरीरमा दिसापिसाब गरे पनि
पखालेर म्वाइँ खाइन्
भन, काँडाले घोच्दाखेरि
हिँड्दा ठेस लाग्दाखेरि
बताऊ ए आरोपित !
रगत बग्दा तिम्रो मुखैमा
पहिले को आइपुग्छ ?
भन π नसेलाउने न्यानो काख
र कहिल्यै ननिभ्ने आँखा कोसँग हुन्छ ?
अनि कसका छातीभित्र
दुःखको अपार सगर मात्र हैन
अथाह सुखको सागर पनि छ ?

ऐय्या, अब भो !
कति मीठा नमीठा सवालहरूले हिर्काइरहन्छौ !
ल भैगो म मेरो आत्मै खोलिदिन्छु
हो श्रीमान् ! विकल्प सबै कुराको छ
तर छैन विकल्प जननीको
हुँदैन विकल्प आमाको
आमा निर्विकल्प सत्य हुन्
उहिले सानामा रुँदाखेरि
‘लौ हाँस–हाँस मेरो बाबु’ भन्थिन् आमा
आज म आत्मसमर्पण गर्दै
कठघराबाट उद्घोष गर्दैछु–
आमा ! एकफेर हाँसिदेऊ न !
तिम्रो मुस्कान फर्काउन
म हिमाल भएर ठि...ङ्ग... उभिएको छु
तिमी जहाँ छौ म त्यहीँ छु
आखिर म नै तिमी र तिमी नै म हुँ
तिमी मेरो मुखमा झुन्डिएकी छ्यौ
हृदयमा मुस्कुराइरहेकी छ्यौ आमा !
तिमी मेरो आत्माझैँ अमर छ्यौ
दूबो, ढुङ्गा छोएर बोल्दैछु–
आमा ! तिमी आत्माझैँ अमर छ्यौ ।

“

”

('बीच बाटोमा ब्यूँझेर' कवितासंग्रह, 2008)

A poem kathgharama ubhiyera recited in the first online webcam world poem competition stood first in 2007

The first prize of the first online webcam world poem competition was distributed in a program held at Banni Prakashan Biratnagar

साहित्यिक क्षेत्र

बेलायत स्थित अनलाईन नेपाली साहित्य मञ्च सन् २००७ मे पहिल अनलाईन वेभक्याम विश्व कविता प्रतियोगिता आयोजना केने छल । प्रतियोगितामे २७ देशक १०३ जना प्रतियोगी सहभागी छल । विराटनगर नेपालसँ अनलाईन वेभक्याममे सहभागी कवि नवराज सुब्बा प्रतियोगितामा प्रथम भेल । हुनका सुब्बाक चर्चा चलाल्क । उनकर कवितासभ अंग्रेजी आ वंगला भाषामे सेहो अनुवाद केलक अछि । कवि वैरागी काइँला नवराज सुब्बाकाके सरल मुदा गहिर लोग छी कहैत अछि आ लेखनक भाषा सेहो सरल छी कहैत कविता सरल आ गहन रुपमे लेखलक काम कठिन कार्य छी जे सुब्बा केने अछि कहैत अछी । भाषाशास्त्री बालकृष्ण पोखरेल नवराजक कवितामे नकारात्मक ब्यापार नै पावत आ उनकर सफलताक एकटा चचुरो चुमेल अछी कहैत अछि । समालोचक डा. गोविन्दराज भट्टराई नवराज सुब्बाके माता, देशप्रेम आ सीमान्तकृत समुदायक विषयमे लिखलक एक शक्तिशाली कविक रुपमे लेने अछी । तहिना समालोचक लीला लुइँटेल नवराजक कवितामे नारीके सम्मान केने अछि उच्च स्थान देने अछि कहैत अछि । समालोचक डा. कृष्णप्रसाद दाहाल नवराजक कवितामे उच्च, उदात्त आ स्वाभीमानी जीवनमूल्यक प्रतिबिम्बन भेल अछि कहैत अछि । समालोचक दधिराज सुबेदी सुब्बाके कईलके परिवेशमे जन्मल भऽ सिद्धिचरण श्रेष्ठ, हरिभक्त कटुवाल आ भूपी शेरचन पछ के पङ्तिमे उनकर नाम दरिने छल कहैत अछि । आख्यानकार परशु प्रधान कहैत अछि– नवराज सुब्बा दक्ष आ बढीया कवि मात्र नै बढीया निबन्धकार सेहो अछी । उनकर बढीया प्रशासक मात्र नै बढीया मानवतावादी सेहो अछी ।बढीया गीतकार मात्र नै बढीया गायक सेहो अछी। उनकर भित्रर सर्वतोमुखी प्रतिभा अछी । हुनका बखमे चिनके कदर करना चाही

। हाल नवराज सुब्बाक कृतीत्व तथा ब्यक्तित्वक बारेमे विभिन्न शोधार्थीसभके त्रिभुवन विद्यालयमे अध्ययन कैर रहल अछि । 

• कृतिसभ

1. जीवन मेरो शब्दकोशमा कवितासङ्ग्रह (2006)
2. मनको मझेरी निबन्धसङ्ग्रह (2007)
3. बीच बाटोमा ब्यूँझेर कवितासङ्ग्रह (2008)
4. सहिदलाई सलाम गीतसङ्ग्रह (2010)
5. यात्रा आधा शताब्दीको कवितासङ्ग्रह (2011)
6. चीत्कार मुक्तकसङ्ग्रह (2012)
7. समयको स्वाद निबन्धसङ्ग्रह (2013)
8. मन र माटो गीतसङ्ग्रह (2016)

साङ्गीतिक क्षेत्र

बरिष्ठ गीतकार रत्न समशेर थापा नवराज सुब्बाक गीतसभ राष्ट्रियभावना ओतप्रोत अछि जे सब देशभक्त नेपालीकें सुनै परत्त बतावैत अछि । दोसर बरिष्ठ गीतकार किरण खरेल कहित अछि सुब्बाक गीतमे वाह साहित्यिक गहिराई अछि जे गीतकें गम्भीर बनावैत अछि । दोसर बरिष्ठ गीतकार कालीप्रसाद रिजाल सुब्बाक गीत नेपाली गीतसंगीत क्षेत्रक अमूल्य निधिक रुपमे रहल अछि ।

• कृतिसभ

1. देशको माया देशभक्तिगीत एल्बम (2009)
2. लुकेको रहर गजल एल्बम (2010)
3. अमूल्य जीवन आधुनिकगीत एल्बम (2011)
4. हामी पहिले नेपाली देशभक्तिगीत एल्बम (2012)
5. हिमालैमा हिउँ लोकगीत एल्बम (2013)
6. बहारसंग आधुनिकगीत (2015)

हामी नेपाली
नेपाली नेपाली हामी नेपाली
मधेशी होस वा जनजाति हामी नेपाली
हिमाल, पहाड, तराई माटोका रङ्ग एउटै छ
शर्मा या शेर्पा थारू या राई रगतको रङ्ग एउटै छ
नेपाली नेपाली हामी नेपाली...
(देशको माया देशभक्ति गीति एल्बम 2009)

• गीत-सङ्गीत/अन्तर्वार्ता (भिडियो)

1. नवराज सुब्बाक प्रतिबिम्ब, भाग–१ भिडियो एल्बम (2010)
2. प्रतिबिम्ब, भाग–२ भिडियो एल्बम (2010)
3. प्रतिबिम्ब, भाग–३ भिडियो एल्बम (2011)
4. प्रतिबिम्ब, भाग–४ भिडियो एल्बम (2012)

जनस्वास्थ्य क्षेत्र

जनस्वास्थ्य क्षेत्रमे उनकर पुस्तकसभ प्रकाशित अछि । कृतिसभ

1. Health Seeking Behavior of Rajbansi Community in Nepal, 2001
2. Assessment on Health Improvement in Eastern Nepal, 2003
3. Assessment on Morang Innovative Neonatal Intervention, 2006
4. जनस्वास्थ्यः पाटा बाटा आ अनुभूति Janaswasthya paataa, baataa ra anubhuti (Collection of Contemporary Public Health Articles) 2006
5. जनस्वास्थ्यक सवालसभ Janaswasthyaka Sawalharu (Collection of Contemporary Public Health Articles) 2007

Lyricists, writers, music composers and singers in a ghazal album-lukeko rahar release-program held in Kathmandu 2010

साहित्यिक तथा प्राज्ञिक सम्मान

1. नेपाल विद्याभूषण क
2. पहिल अनलाईन विश्व वेभक्याम कविता प्रतियोगितामे प्रथम, 2007
3. घमानसिंह घले साहित्य सम्मान, 2014
4. व्यथित काव्य वनिता पुरस्कार, 2014
5. लेखनाथ पुस्तकालयद्वारा सम्मान, 2012
6. उदयानन्द मुक्तिनाथ अज्र्याल संगीत प्रतिभा पुरस्कार, 2011
7. पल्लव साहित्य प्रतिष्ठान सम्मान, 2009
8. जयन्द्र प्रसाई स्मृति साहित्य सम्मान, 2007
9. मोहन रेग्मी वाणी पुरस्कार, 2006
10. नाट्येश्वर प्रतिष्ठान विराटनगर सम्मान, 2006
11. नवरङ्ग साहित्य सम्मान, 2006.

राष्ट्रसेवा सम्मान

1. विराटेश्वर वृद्धाश्रमद्वारा सम्मान, २०१३
2. दीर्घराना समुन्द्रवम सम्मान, २०१३
3. स्पर्श नेपालद्वारा सम्मानित, २०१२
4. मोरङ एड्स सञ्जलसँ सम्मानित, २०११
5. किरात याक्थुङ चुम्लुङ मोरङसँ सम्मानित, २०११
6. विराटनगर उपमहानगरपालिकासँ सम्मानित, २०१०
7. बबरसिंह थापा स्मृति सम्मान पुरस्कार, २००७
8. हाङपाङ सेवा समाज काठमाडौंसँ अभिनन्दित, २००७
9. गोरखादक्षिणबाहु, १९९०