हैदराबादी बिरयानी

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
हैदराबादी बिरयानी
हैदराबादी बिरयानी
उत्पत्ति स्थानभारत
क्षेत्र वा राज्यहैदराबादी
मुख्य सामग्रीसभ

हैदराबादी बिरयानी जे हैदराबादी दम बिरयानी के नाम सहो जनाल जयेछे । इ बिरयानी के एकटा शैली छै जे हैदराबाद से उत्पन्न होवे छै , भारत के लोग सव बासमती चावलमांस (बेसीतर मटन) सेइ बिरयानी बनाबे छै ।

इतिहास[सम्पादन करी]

हैदराबाद मे १६३० के दशक में मुगल द्वारा विजय प्राप्त कयल गेल छल, आ ओकर निजाम के शासन छल | मुगलई पाक परंपरा स्थानीय परंपरा के साथ मिलकर हैदराबादी व्यंजन के निर्माण केलक।[१] :92 . स्थानीय लोककथा हैदराबादी बिरयानी के निर्माण के श्रेय 18वीं सदी के मध्य में, एक शिकार अभियान के दौरान, प्रथम निजाम, निजाम-उल-मुल्क, असफ जाह प्रथम के शेफ के मानैत अछि.[२][३] 1857 मे जखन मुगल साम्राज्य दिल्ली मे पतन भ गेल तखन हैदराबाद दक्षिण एशियान संस्कृति के केंद्र के रूप मे उभरल ,[४][५] जेकरऽ परिणामस्वरूप हैदराबादी बिरयानी म॑ नवाचारो के मिश्रण होय गेलऽ छै .[६][७]:viii [८]

उत्पत्ति[सम्पादन करी]

व्यंजन के सही उत्पत्ति अनिश्चित अछि। निजाम केरऽ शेफ केरऽ जिम्मेदार ठहराबै के किवदंती के बावजूद, बिरयानी दक्षिण भारतीय मूल के छै, जे पिलाफ किस्मऽ स॑ बनलऽ छै जेकरा दक्षिण एशिया म॑ अरब व्यापारी न॑ लानल॑ छेलै । पुलाओ मध्यकालीन भारत मे सेनाक व्यंजन रहल होयत | सेना जे मांस भेटैत छलैक ताहि मे चावल केर एक बर्तनक व्यंजन तैयार करैत छल | "पुलाओ" आ "बिरयानी" के भेद मनमाना अछि।[९][१०] हैदराबादी बिरयानी न॑ एकरा म॑ लीन करै वाला डेक्कानी या तेलंगाना के स्वाद विकसित करलकै, जैसनऽ कि मीर उस्मान अली खान। हिमायत कहलनि जे ई विकास असफ जाह के किचन में भेल छल।[११]


Ingredients[सम्पादन करी]

आधार सामग्री अछि बासमती चावल, बकरी के मांस या (कखनो काल मुर्गी या गोमांस), दही, तले प्याजघी। मसाला में दालचीनी, लौंगs, इलायची (एलैची), बे पत्ता, जाफलक, पपीता पेस्ट] शामिल अछि | , कारावे (शाही जीरा), गदा फूल (जावित्री), स्टार सौंफ (बिरयानी फूल), नीबू, और केसर[१२]

हैदराबादी बिरयानी दू प्रकारक होइत अछि : कच्ची (कच्चा) बिरयानी, आ पक्की (पकायल) बिरयानी।[१३]

कच्छे-गोष्ठ की बिरयानी[सम्पादन करी]

कच्ची बिरयानी के कच्ची गोष्ट (कच्चा मांस) के साथ रात भर मसाला के साथ मैरीनेट करलऽ जाय छै आरू ओकरा बाद पकबै स॑ पहल॑ दही (दही) म॑ भिगोलऽ जाय छै । मांस के सुगंधित बासमती चावल के परत के बीच में सैंडविच क हंडी (पात्र) के आटा स सील के बाद "इन डम" पकायल जाइत अछि | ई एकटा चुनौतीपूर्ण प्रक्रिया छै कियाकि एकरा म॑ समय आरू तापमान प॑ सावधानीपूर्वक ध्यान देना जरूरी छै ताकि मांस क॑ अधिक या कम पकाबै स॑ बचलऽ जाय सक॑ ।[१४][१५]

संगति[सम्पादन करी]

एकटा बिरयानी आमतौर पर दही चटनीमिरची का सलन के संग परोसल जाइत अछि।[१६] बघार-ए-बैंगन एकटा आम साइड डिश अछि। सलाद मे प्याज, गाजर, खीरा, आ नीबू पच्चर शामिल अछि ।




सन्दर्भ त्रुटि: अमान्य <ref> टैग; नाम रहित संदर्भों में जानकारी देना आवश्यक है

  1. कोलिंगहम, लिजी. details/curry00lizz Curry: A Tale of Cooks and Conquerors. आइएसबिएन 978-0-19-988381-3. https://archive.org/ details/curry00lizz. अन्तिम पहुँच तिथि: 2 मार्च 2021. 
  2. "दुनिया के सर्वश्रेष्ठ बिरयानी कौन सी?"खाड़ी समाचार। अन्तिम पहुँच १ मार्च २०२१ {{cite news}}: Unknown parameter |अंतिम= ignored (help); Unknown parameter |तिथि= ignored (help); Unknown parameter |पहिल= ignored (help)
  3. आकृति:उद्धरण पुस्तक
  4. के दरबारी -Mehboob-Ki-Mehendi/articleshow/17724790.cms?referral=PM "हैदराबाद के दरबारी एवं महबूब की मेहंदी"द टाइम्स ऑफ इंडिया। 23 दिसम्बर 2012। अन्तिम पहुँच 1 मार्च 2021 {{cite news}}: |archive-date= requires |archive-url= (help); Check |url= value (help); Unknown parameter |archive- url= ignored (help)CS1 maint: url-status (link)
  5. जैसी, sadiq; लूथर, नरेन्द्र (2004). निशाचर दरबार: हैदराबाद के एक राजकुमार के जीवन. ऑक्सफोर्ड यूनिवर्सिटी प्रेस. प॰ xlii. आइएसबिएन 978-0-19-566605-2. 
  6. Mohammed, Syed। through-the-eyes-of-a-voyager/articleshow/9340561.cms?referral=PM "हैदराबाद एक यात्री की आँखों से"द टाइम्स ऑफ इंडिया {{cite news}}: |archive-date= requires |archive-url= (help); Check |url= value (help); Unknown parameter |तिथि= ignored (help); Unknown parameter |पहुंच-तिथि= ignored (help); Unknown parameter |संग्रह -url= ignored (help)CS1 maint: url-status (link)
  7. Lynton, हैरिएट रोंकेन. प्रिय के दिन. Orient Blackswan. आइएसबिएन 978-0-86311-269-0. 
  8. Lanzillo, अमांडा मैरी। "हैदराबादी व्यंजन: पाक ग्रन्थ के माध्यम से अपने इतिहास का पता लगाना"। sahapedia.org। {{cite web}}: Unknown parameter |तिथि= ignored (help); Unknown parameter |पहुंच तिथि= ignored (help)
  9. करण, प्रतिभा. books?id=cZe-r38DYjcC Biryani. आइएसबिएन 978-81-8400-254-6. https://books.google.com/ books?id=cZe-r38DYjcC. 
  10. "बिरयानी राष्ट्र"मूलसँ 2014-08-17 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 24 अगस्त 2014 {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help); Unknown parameter |अंतिम= ignored (help); Unknown parameter |पहिल= ignored (help); Unknown parameter |लेखक-लिंक= ignored (help)
  11. Syed Akbar (Nov 15, 2021)। articleshow/87704768.cms "'वजीर' मंडी हैदराबाद व्यंजन के 'राजा' में भटक गया बिरयानी के दरबार | हैदराबाद समाचार - टाइम्स ऑफ इंडिया"द टाइम्स ऑफ इंडिया (हिन्दीमे)। अन्तिम पहुँच 2022-03-06 {{cite web}}: Check |url= value (help)
  12. सन्दर्भ त्रुटि: अमान्य <ref> टैग; सी.टेलर.एस नामक संदर्भ की जानकारी नहीं है
  13. {{cite web |url=http://www.hindu.com/%20mp/2005/06/13/%E0%A4%95%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80/2005061300010800.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20091110082107/http://www.hindu.com/mp/2005/06/13/ |url-status=dead |archive-date=2009-11-10 |title=मेट्रो प्लस चेन्नई / बाहर खाना : वापस बिरयानी |date=2005-06-13 |newspaper=[[The Hindu] ] |पहुंच-तिथि=2011-02-18 |access-date=2023-11-13 |dead-url=no }}
  14. they-are-61085 "एक तरह स॑ अधिक छै हैदराबादी बिरयानी, आ एतय ई सब कतेक अलग अछि"द न्यूज मिनट (हिन्दीमे)। 2017-04-27। अन्तिम पहुँच 2020-12-07 {{cite web}}: Check |url= value (help)[permanent dead link]
  15. [https:/ /books.google.com/books?id=QTQ4U6FzfS4C आवश्यक आंध्र पाक पुस्तक]. आइएसबिएन 9788184754339. https:/ /books.google.com/books?id=QTQ4U6FzfS4C. 
  16. "तेलंगाना / हैदराबाद समाचार : पौराणिक बिरयानी आब 'एकल' भ गेल"The Hindu। 2005-08-18। 18/कहानी/2005081817520200.htm मूलसँ 2007-03-29 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2011-02-18 {{cite web}}: Check |url= value (help); Unknown parameter |status= ignored (help)