अजमेर
अजमेर Ajmer | |
|---|---|
नगर | |
 मायो कलेज | |
  अजमेर Ajmer  अजमेर Ajmer | |
| निर्देशाङ्क: २६°२७′००″N ७४°३८′२४″E / २६.४४९९°N ७४.६३९९°Eनिर्देशाङ्क: २६°२७′००″N ७४°३८′२४″E / २६.४४९९°N ७४.६३९९°E | |
| देश |  भारत |
| राज्य | राजस्थान |
| जिला | अजमेर |
| संस्थापक | अजयराज प्रथम वा अजयराज द्वितीय |
| नामकरण | अजयराज प्रथम वा अजयराज द्वितीय |
| सरकार | |
| • अङ्ग | अजमेर नगर परिषद |
| • मेयर | धर्मेन्द्र गहलोत |
| उन्नतांश | ४८० मिटर (१५७० फिट) |
| जनसङ्ख्या (२०११ जनगणना) | |
| • कुल | ५,४२,५८० |
| भाषा | |
| • आधिकारिक | हिन्दी |
| • क्षेत्रीय | मारवाड़ी, अङ्ग्रेजी |
| समय क्षेत्र | युटिसी+५:३० (भारतीय मानक समय) |
| डाक कोड | ३०५००१ संग ३०५००२३ |
| टेलीफोन कोड | ०१४५, +९११४५ |
| नजदीकी शहर | जयपुर, उदयपुर, जोधपुर |
| वेबसाइट | ajmer.rajasthan.gov.in |
अजमेर (उच्चारण [ədʒmeːr] (
सुनी)) भारतक राज्य राजस्थानक एक मुख्या शहर आ सुन्दर अजमेर जिलाक केन्द्र छी । सन् २०११ कें भारतक जनगणना अनुसार अजमेरक जनसङ्ख्या ५,५२,३६० अछि आ एकर शहरी जनसङ्ख्या ५,४२,५८० अछि । ई शहर राज्य राजधानी जयपुरसँ १३५ किमी आ राष्ट्रिय राजधानी नयाँ दिल्लीसँ ३९१ किमी दुर अछि ।
ई शहरक स्थापना शाकम्बरी चौहान शासक अजयराज प्रथम वा अजयराज द्वितीयद्वारा कएल गेल छल । ई शहर १२हम शताब्दीधरि चौहानसभक राजधानी रहल छल ।
अजमेर शहर अरावली पर्वतसँ घेरल अछि । ई सुफी सन्त ख्वाजा मोइनुद्दीन चिस्तीक दरगाहक लेल प्रसिद्ध अछि । शहरसँ ११ किमी दुर पुष्कर जे ब्रम्हाक मन्दिरक लेल प्रसिद्ध अछि एक पौराणिक हिन्दू धार्मिक केन्द्र छी । भारत सरकारद्वारा अजमेर शहरकें धरोहर शहरक रूपमे चुनाव कएल गेल अछि ।[१]अजमेरमे मेघवंशी, जाट, गुर्जर, रावत ब्राह्मण, गर्ग, भील आ जैन समुदायक बहुमत अछि ।
इतिहास
[सम्पादन करी]
ई नगर सातम शताब्दीमे अजयराज सिंह नामक एक चौहान राजाद्वारा बसायल गेल छल । ई नगर कऽ मूल नाम अजयमेरू छल ।[२] सन् १३६५ मे मेवाड़क शासक, सन् १५५६ मे अकबर आ सन् १७७० सँ सन् १८८० धरि मेवाड़ तथा मारवाड़क अनेक शासकद्वारा शासित भऽ अन्तमे सन् १८८१ मे ई अङ्ग्रेजसभक आधिपत्यमे चलि गेल ।
भूगोल
[सम्पादन करी]अजमेर शहर भारतक उत्तरदक्षिणमे अवस्थित अछि आ अरावली पर्वतसँ घेरल अछि । तारागढ़ पहाड़क श्रेणीक नीचला ढलानपर ई शहर अवस्थित अछि । विशाल नागपत्थर श्रेणी अजमेरकें पश्चिममे अवस्थित थार मरुभूमिसँ संरक्षित करैत अछि ।
मौसम
[सम्पादन करी]| अजमेर-कऽ लेल मौसम जानकारी | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| महिना | जन | फर | मार्च | अप्रैल | मई | जुन | जुलाई | अगस्त | सित | अक्टु | नव | दिस | वर्ष |
| अधिकतम °से (°फे) औषत | २२٫९ (७३) |
२५٫७ (७८) |
३१٫३ (८८) |
३६٫५ (९८) |
३९٫७ (१०३) |
३८٫४ (१०१) |
३३٫६ (९२) |
३१٫३ (८८) |
३२٫६ (९१) |
३३٫५ (९२) |
२९٫२ (८५) |
२४٫७ (७६) |
३१٫६२ (८८٫८) |
| न्यूनतम °से (°फे) औषत | ७٫६ (४६) |
१०٫५ (५१) |
१६٫० (६१) |
२२٫२ (७२) |
२६٫८ (८०) |
२७٫५ (८२) |
२५٫६ (७८) |
२४٫४ (७६) |
२३٫७ (७५) |
१८٫० (६४) |
१२٫३ (५४) |
८٫४ (४७) |
१८٫५८ (६५٫५) |
| औषत वर्षात मीमी (इञ्च) | ७٫३ (०٫२९) |
६٫० (०٫२४) |
५٫० (०٫२) |
४٫० (०٫१६) |
१५٫७ (०٫६२) |
५८٫१ (२٫२९) |
१८१٫५ (७٫१५) |
१५७٫५ (६٫२) |
७३٫० (२٫८७) |
१३٫१ (०٫५२) |
४٫० (०٫१६) |
३٫८ (०٫१५) |
५२९ (२०٫८५) |
| स्रोत: भारत जल तथा मौसम पूर्वानुमान विभाग[३] | |||||||||||||
अजमेरक मौसम प्राय गरम रहैत अछि आ जुन आ सितम्बरक मध्यमे होमएवला मनुसनमे ५५ सेन्टिमिटर (२२ इन्च) पानि पड़ैत अछि । अप्रैल आ जुलाईक आरम्भमे अजमेरक दैनिक तापक्रम ३० °से (८६ °फे) रहैत अछि । मनसुनक अवधिमे अजमेरमे भारी वर्षा आ बिजली चमकैत अछि मुदा बाढ़िक खतरा नै रहैत अछि । ठण्डा महिनाक आरम्भ नवम्बरमे होइत अछि आ अन्त फरबरीमे होइत अछि आ ई समय ई शहरक औसत तापक्रम १५–१८ °से (५९–६४ °फे) रहैत अछि ।
यातायात
[सम्पादन करी].jpg)
अजमेर शहर भारतक मुख्य शहरसभसँ सड़क आ रेलसँ जुड़ल अछि । प्रस्तावित वायु सेवा सन् २०१७ कऽ अन्तमे आरम्भ होमएक सम्भावना अछि ।
सन्दर्भ सामग्रीसभ
[सम्पादन करी]- ↑ "Introduction"। Hriday official website।
- ↑ "Ajmer Tourism: Places to Visit in Ajmer - Rajasthan Tourism"। tourism.rajasthan.gov.in (Indian Englishमे)। अन्तिम पहुँच 2017-03-10।
- ↑ "Monthly mean maximum and minimum temperature and total rainfall of important cities (PDF)" (PDF)। मूल (PDF)सँ 2015-04-13 कऽ सङ्ग्रहित। अन्तिम पहुँच 2013-07-28।
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help)
बाह्य जडीसभ
[सम्पादन करी] |
विकियात्रामे अजमेरसँ सम्बन्धित यात्रा वृतान्त उपलब्ध अछि। |
 |
विकिमिडिया कमन्समे अजमेरसँ सम्बन्धित मिडिया अछि। |