प्रदेश नं. २

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
Jump to navigation Jump to search

प्रदेश नं. २
Province No. 2
प्रदेश
Ram Janaki Temple, Dhanusha.jpg
Kankalini Temple 5983.jpgShankharacharya Gate, Birgunj.jpg
Chinnamasta Temple Rajbiraj Saptari NPSAP01 (13).jpgGadhimai temple.jpg
सप्तरीमा अवस्थित कोशी ब्यारेज.jpg
नेपालमे प्रदेश नं. २ कऽ अवस्थिति
नेपालमे प्रदेश नं. २ कऽ अवस्थिति
प्रदेश नं. २ कऽ नक्सा
प्रदेश नं. २ कऽ नक्सा
राष्ट्र  नेपाल
स्थापना २० सितम्बर २०१५
राजधानी जनकपुर (आस्थायी)
पैग शहर वीरगञ्ज
जिला ८
सरकार
 • अङ्ग प्रदेश नं. २ कऽ सरकार
 • राज्यपाल रत्नेश्वर लाल कायस्थ[१]
 • मुख्यमन्त्री मोहम्मद लालबाबु राउत (ससफो)
 • उच्च अदालत जनकपुर उच्च अदालत
 • प्रदेश सभा एकसदनीय (१०७ सिट)
 • संसदीय निर्वाचन क्षेत्र ३२
क्षेत्रफल
 • सम्पूर्ण ९६६१ किमी२ (३७३० वर्गमाइल)
क्षेत्र क्रम ७अम
जनसङ्ख्या (२०११)
 • सम्पूर्ण ५४,०४,१४५
 • क्रम दोसर
 • घनत्व ५६०/किमी२ (१४००/वर्ग माइल)
 • घनत्व क्रम प्रथम
मूलवासी नाम मिथिला
समय क्षेत्र नेपालक प्रमाणिक समय (युटिसी+५:४५)
आधिकारिक भाषासभ मैथिली, भोजपुरी आ नेपाली
अन्य भाषासभ बज्जिका, थारु आ उर्दु
एचडिआई ०.४८५ (न्यून)
साक्षरता ४९.५४%
लैङ्गिक अनुपात १०१.१८ ♂ /१०० ♀ (२०११)


प्रदेश नं. २ नेपालक दक्षिणपूर्वी क्षेत्रमे अवस्थित एक प्रदेश छी । नेपालक संविधान २०७२ लागू भेलाक बाद ई प्रदेशक स्थापना कएल गेल छल । ई नेपालक दोसर सभ सँ बेसी जनसङ्ख्या भेल आ[२] क्षेत्रफलक आधारमे सभ सँ छोट प्रदेश छी । ई प्रदेशक पूर्व दिशामे प्रदेश नं. १, उत्तर दिशामे प्रदेश नं. १ आ प्रदेश नं. ३, पश्चिम दिशामे प्रदेश नं. ३ आ दक्षिणमे भारतक अन्तर्राष्ट्रिय सीमा अछि । ई प्रदेशक क्षेत्रफल ९,६६१ किमी२ (३,७३० वर्ग माइल) अछि । सन् २०११क जनगणना अनुसार ई प्रदेशक जनसङ्ख्या ५४,०४,१४५ रहल अछि जे एकरा नेपालक सभ सँ बेसी मानव जनघनत्व भेल प्रदेश बनौने अछि ।[३]

पूर्वमे सप्तरी जिला सँ लऽ पश्चिममे पर्सा जिला धरि फैलल ई प्रदेशमे कूल ८ जिला अछि । ई प्रदेशक अधिकांश लोक मैथिली, भोजपुरी आ नेपाली बजैत अछि ।[३]धार्मिक आ सांस्कृतिक धरोहरक केन्द्रक रूपमे रहल उपमहानगर जनकपुर, जनकपुरधामक रूपमे सेहो जानल जाएत अछि ।[४][५] प्राचीन किम्बदन्ती अनुसार ई विश्वास कएल जाएत अछि जे ई क्षेत्र विदेह वंशक राजधानी छल जे प्राचीन मिथिला पर राज्य केनए छल ।[४]

नेपालक पहिल टाउन प्लानिङ करि बैसाएल गेल शहर राजविराज नेपालक चारिम आ तराई क्षेत्रक सभ सँ पुरान नगरपालिका छी ।[६][७][८] ई शहरक नाम प्राचीन राजदेवी मन्दिरक नाम पर राखल गेल विश्वास कएल जाएत अछि जकर स्थापना सन् १७०० मे भेल छल । ई प्रदेशक एक मात्र महानगरपालिका वीरगञ्ज व्यापारिक आ आर्थिक रूप सँ महत्वपूर्ण अछि । ई शहरकें नेपालक प्रवेशद्वार सेहो कहल जाएत अछि ।[९][१०][११][१२][१३][१४]

सन् २०१८ जनवरी १७ मे भेल नेपालक मन्त्रीपरिषदक बैठकक निर्णयानुसार ई प्रदेशमे अवस्थित जनकपुरकें अन्तरिम राजधानी घोषित कएल गेल अछि ।[१५] सन् २०१८ मे सम्पन्न प्रदेश सभा निर्वाचनक परिणामस्वरूप ससफोक संसदीय नेता मोहम्मद लालबाबु राउत प्रदेशक वर्तमान मुख्यमन्त्री छी ।[१६][१७] ई प्रदेशक नाम मधेश या मिथिला या भोजपुरा रखवाक प्रस्ताव कएल गेल अछि मुदा अखन सहमति नै भऽ सकल अछि ।[१८]

भूगोल

ई प्रदेश निम्नलिखित क्षेत्र सँ घेरल अछि:[१९]

नेपालक केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागक अनुसार ई प्रदेश नेपालक कूल क्षेत्रफल १,४७,१८१ किमी२ (५६,८२७ वर्ग माइल)[२०]मे सँ ९,६६१ किमी२ (३,७३० वर्ग माइल) भाग ओकटने अछि । ई प्रदेशक जनसङ्ख्या ५४,०४,१४५ रहल अछि जे एकरा नेपालक दोसर सभ सँ बेसी जनसङ्ख्या भेल प्रदेश बनौने अछि ।[२][२१]

प्रदेश नं. २ कऽ सम्पूर्ण क्षेत्रफल समथर जमीन अछि आ जकरा तराई कहल जाएत अछि । ई प्रदेशक उत्तरी भागमे रहल नेपालक भित्री उपत्यका या शिवालिक पहाड़ एकर प्राकृतिक सीमारेखा छी । दक्षिणी भागमे ई भारतीय राज्य बिहार सँ जुड़ल अछि । पूर्वी भागमे अवस्थित कोशी नदी एकर प्रदेश नं. १ सँ प्राकृतिक सीमाक काज करैत अछि । सामानान्तर रूप सँ प्रदेश नं. २ मे आठ जिलासभ अवस्थित अछि । ई प्रदेशक मुख्य नदीसभ बागमती नदी, कमला नदी, लाखनदेई नदी, विष्णुमति नदी छी ।

मौसम

प्रदेश नं. २ कऽ किछ शहरक औसत मौसम[२२]
स्थान अगस्त

(°फे)

अगस्त

(°से)

जनवरी

(°फे)

जनवरी

(°से)

वार्षिक

वर्षा (मिमी/इन्च)

गौर ९१/७७.९ २३/९.१ ७३.४/४८.४ ३२.८/२५.५ १५९०.२/६२.६
सिराहा ८९.६/७६.३ ३२/२४.६ ७२.१/४७.३ २२.३/८.५ १२९३.१/५०.९
वीरगञ्ज ८४.७ २९.३ ६०.८ १६ १८६२.२/७३.३
जलेश्वर ८४.४ २९.१ ६१.२ १६.२ १४९२.९/५८.८
मलङ्वा ८४.४ २९.१ ६०.८ १६ १८१७.७/७१.६
जनकपुर ८४.२ २९ ६०.८ १६ १५१६.५/५९.७
राजविराज ८३.३ २८.५ ६०.४ १५.८ १२२३.३/४८.२
लाहान ८३.३ २८.५ ६०.३ १५.७ १२३१.४/४८.५

सरकार आ प्रशासन

मुख्य लेखसभ: नेपालक प्रादेशिक सरकारसभ तथा प्रदेश नं. २ कऽ प्रदेश सभा

प्रादेशिक सरकारक प्रमुखक रूपमे मुख्यमन्त्री आ प्रदेशक मुख्यक रूपमे राज्यपाल काज करैत अछि । न्यायलयक मुख्य व्यक्तिक रूपमे जनकपुर उच्च अदालतक मुख्य न्यायधिश रहैत अछि ।[२३] प्रदेश नं. २ कऽ वर्तमान राज्यपाल, मुख्यमन्त्री आ मुख्य न्यायधिश क्रमश: रत्नेश्वर लाल कायस्थ, मोहम्मद लालबाबु राउत आ उदय प्रकाश चापागाईं छथि ।[२४][२५] ई प्रदेशमे १०७ प्रदेश सभा निर्वाचन क्षेत्र आ ३२ प्रतिनिधि सभा निर्वाचन क्षेत्र अछि ।[२६]

नेपालक अन्य प्रदेश जका प्रदेश नं. २ मे सेहो एकसदनीय विधान सभा अछि । प्रदेश सभाक कार्यकाल ५ वर्ष कायम कएल गेल अछि । प्रदेश नं. २ कऽ विधान सभा अखन अस्थायी रूप सँ जनकपुरक जिला शिक्षा कार्यलयमे राखल गेल अछि ।[२७]

प्रशासनिक उपविभाग

एहो देखी: नेपालक जिलासभ, नेपालक शहरसभक सूची, आ नेपालक गाउँपालिकासभ

प्रदेश नं. २ कें आठ जिलामे विभाजित कएल गेल अछि । एक जिलाकें जिला समन्वय समितिक मुख्य आ जिला प्रशासनिक अधिकारीद्वारा शासित कएल जाएत अछि । सम्पर्ण जिलाकें दुई स्थानीय तह नगरपालिका आ गाउँपालिकामे विभाजित कएल गेल अछि । ई प्रदेशमे कूल १ महानगरपालिका, ३ उपमहानगरपालिका, ७३ नगरपालिका आ ५९ गाउँपालिका अछि ।[२८]

जिलासभक सूची

# जिलाक नाम अङ्ग्रेजी मुख्यालय जनसङ्ख्या (२०११) क्षेत्रफल वेबसाइट
१ सप्तरी जिला Saptari District राजविराज ६,३९,२८४ १,३६३ किमी२ [१]
२ पर्सा जिला Parsa District वीरगञ्ज ६,०१,०१७ १,३५३ किमी२ [२]
३ सर्लाही जिला Sarlahi District मलङ्वा ७,६९,७२९ १,२५९ किमी२ [३]
४ बारा जिला Bara District कलैया ६,८७,७०८ १,१९० किमी२ [४]
५ सिराहा जिला Siraha District सिराहा ६,३७,३२८ १,१८८ किमी२ [५]
६ धनुषा जिला Dhanusha District जनकपुर ७,५४,७७७ १,१८० किमी२ [६]
७ रौतहट जिला Rautahat District गौर ६,८६,७२२ १,१२६ किमी२ [७]
८ महोत्तरी जिला Mahottari District जलेश्वर ६,२७,५८० १,००२ किमी२ [८]

मुख्य शहरसभ

 
प्रदेश नं. २क पैग नगर वा शहर
केन्द्रीय तथ्याङ्क विभाग [९]
क्रम जिला जनसङ्ख्या क्रम नाम जिला जनसङ्ख्या
वीरगञ्ज
वीरगञ्ज
जनकपुर
जनकपुर 		१ वीरगञ्ज पर्सा २,४०,९२२ ११ बर्दिवास महोत्तरी ६६,३५४ कलैया
कलैया
जीतपुर सिमरा
जीतपुर सिमरा
२ जनकपुर धनुषा १,५९,४६८ १२ ईश्वरपुर सर्लाही ५९,९८६
३ कलैया बारा १,२३,६५९ १३ लालबन्दी सर्लाही ५९,३९५
४ जीतपुर सिमरा बारा १,१७,४९६ १४ जलेश्वर महोत्तरी ५८,५४९
५ लहान सिराहा ९१,७६६ १५ महागढीमाई बारा ५४,४७४
६ सिराहा सिराहा ८२,५३१ १६ गोलबजार सिराहा ५१,१३७
७ चन्द्रपुर रौतहट ७२,०५९ १७ गरुडा रौतहट ५०,४८१
८ बरहथवा सर्लाही ६९,८२२ १८ मिर्चैया सिराहा ५०,०७९
९ राजविराज सप्तरी ६९,०८६ १९ सिम्रौनगढ बारा ४९,९३९
१० गौशाला महोत्तरी ६६,६७३ २० मनारा सिस्वा महोत्तरी ४९,६९२

भाषा आ धर्म

यातायात

सन्दर्भ सामग्रीसभ

  1. ↑ "Provinces 2, 3 CMs expand cabinets", The Himalayan Times, २०१८-०३-०१, अभिगमन तिथि २०१८-०३-१३। 
  2. ↑ २.० २.१ Law, G. (२०१५), "Provinces of Nepal", statoids.com, अभिगमन तिथि २३ फरबरी २०१८। 
  3. ↑ ३.० ३.१ "National Population and Housing Census 2011", Central Bureau of Statistics, अभिगमन तिथि १ मार्च २०१४। 
  4. ↑ ४.० ४.१ Burghart, R. (1978). The disappearance and reappearance of Janakpur. Kailash: A Journal of Himalayan Studies 6 (4): 257–284.
  5. ↑ Rastriya Samachar Samiti (2004). "More Indian tourists visit Janakpurdham". Himalayan Times, 17 January 2004.
  6. ↑ "राजविराज नगरपालिका", विकिपिडिया (नेपालीमे), २०१७-१०-०६। 
  7. ↑ "राजविराज नगरपालिका, नगर कार्यपालिकाकाे कार्यालय | प्रदेश नं. २, नेपाल सरकार", www.rajbirajmun.gov.np (नेपालीमे), अभिगमन तिथि २०१८-०३-०३। 
  8. ↑ "Rajbiraj revisited − Nepali Times", nepalitimes.com, अभिगमन तिथि २०१८-०३-०३। 
  9. ↑ "Birgunj Metropolitan City official Website", birgunjmun.gov.np। 
  10. ↑ "Biratnagar, Birgunj promoted to Metropolitan Cities", The Himalayan Times, २०१७, अभिगमन तिथि २५ जून २०१७। 
  11. ↑ "Possible headquarters of states", onlinekhabar.com। 
  12. ↑ "Where will Province Chief live?", Naya Patrika Nepal's National News। 
  13. ↑ "Possible Province headquarters", BroadNepal News Bnn। 
  14. ↑ "कुन प्रदेशको राजधानी कहाँ ?", Himalayan Kangaroo। 
  15. ↑ "Places proposed for temporary capitals of all seven provinces - News, sport and opinion from the Kathmandu Tribune's global edition" (en-USमे). News, sport and opinion from the Kathmandu Tribune's global edition. 2018-01-02. https://kathmandutribune.com/places-proposed-temporary-capitals-seven-provinces/. 
  16. ↑ "Raut appointed Chief Minister of province-2 - News, sport and opinion from the Kathmandu Tribune's global edition", News, sport and opinion from the Kathmandu Tribune's global edition (en-USमे), २०१८-०२-१४, अभिगमन तिथि २०१८-०३-१३। 
  17. ↑ "Lalbabu Raut to be sworn in Province 2 CM today", The Himalayan Times (en-USमे), २०१८-०२-१४, अभिगमन तिथि २०१८-०३-१३। 
  18. ↑ Yadav, S. (२०१८), "Province 2 struggles to reach consensus on its name", Nepal Republic Media Pvt. Ltd, अभिगमन तिथि २९ मार्च २०१८। 
  19. ↑ "Big 3 draw new 7-province map", Republica, २२ Aug २०१५, अभिगमन तिथि २६ जून २०१७। 
  20. ↑ "Statistical Year Book 2015 by CBS Nepal", Central Bureau of Statistics(CBS), अभिगमन तिथि २६ जून २०१७। 
  21. ↑ "The population of the provinces of Nepal according to census results and latest official projections.", City Population, २९ Dec २०१५, अभिगमन तिथि २६ जून २०१७। 
  22. ↑ "Nepal Travel Weather Averages (Weatherbase)", Weatherbase, अभिगमन तिथि २०१८-०४-२८। 
  23. ↑ "High Courts get their chief judges" (अङ्ग्रेजीमे). http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2016-09-19/high-courts-get-their-chief-judges.html. 
  24. ↑ "Lalbabu Raut appointed as Chief Minister of Province-2" (अङ्ग्रेजीमे). My Republica. http://www.myrepublica.com/news/36296/. 
  25. ↑ "President of Nepal administers oath to Chiefs of seven provinces | DD News", ddnews.gov.in (अङ्ग्रेजीमे), अभिगमन तिथि २०१८-०४-२७। 
  26. ↑ "CDC creates 495 constituencies" (अङ्ग्रेजीमे). The Himalayan Times. 2017-08-31. https://thehimalayantimes.com/nepal/constituency-delimitation-commission-creates-495-constituencies/. 
  27. ↑ "First Provincial Assembly meeting begins in 4 provinces" (अङ्ग्रेजीमे). http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2018-02-04/first-provincial-assembly-meeting-begins-in-4-provinces.html. 
  28. ↑ "स्थानिय तह", 103.69.124.141, अभिगमन तिथि २०१८-०४-२७। 

बाह्य जडीसभ

विकिमिडिया कमन्समे आर बहुत रास प्रदेश नं. २सँ सम्बन्धित मिडिया सामग्रीसभ अछि ।


एहो सभ देखी

प्राप्ति स्थल "https://mai.wikipedia.org/w/index.php?title=प्रदेश_नं._२&oldid=171796"