भारत रत्न

मैथिली विकिपिडियासँ, एक मुक्त विश्वकोश
भारत रत्न
Bharat Ratna.jpg

Emblem of India.svg
भारत सरकारद्वारा प्रदत्त
प्रकारनागरिक
श्रेणीराष्ट्रिय
विवरण
अखनसूर्यक प्ल्याटिनम छविकसंग भारत रत्न देवनागरी लिपिमे खोपल, एकटा पीपलक पातमे
पहिनेमध्यमे भारतक प्रतीक पल्याटिनममे आ देवनागरी लिपिमे भारतक आदर्श वाक्य सत्यमेव जयते
अखनBharat Ratna Ribbon.svg
तथ्याङ्क
स्थापना१९५४
पहिल बेर प्रदान१९५४
अन्तिम बेर प्रदान२०१५
कुल प्रदान४५
पहिल विजेता(सभ)
सन्निकट विजेता(सभ)
पुरस्कार क्रम
IND Padma Vibhushan BAR.png
पद्म विभुषण →

भारत रत्न भारतक सर्वोच्च नागरिक सम्मान छी।[१][२][३] ई सम्मान राष्ट्रिय सेवाक लेल प्रदान कएल जाएत अछि । ई सेवासभ छी कला, साहित्य, विज्ञान आ सार्वजनिक सेवा । ई सम्मानक स्थापना २ जनवरी, १९५४ मे भारतक तत्कालीन राष्ट्रपति श्री राजेन्द्र प्रसादद्वारा कएल गेल छल । अन्य अलङ्करणक समान ई सम्मान सेहो नामक संग पदवीक रूपमे नै लेल जाएत अछि ।[४] [५] प्रारम्भमे ई सम्मान मरणोपरान्त देवाक प्रावधान नै छल, ई प्रावधान सन् १९५५मे जोडल गेल । अहि पश्चात अखन धरिक सम्मानमे १० व्यक्तिसभक मरणोपरान्त भारत रत्न प्रदान प्रदान कएल गेल अछि ।

अन्य प्रतिष्ठित पुरस्कारसभमे पद्म विभूषण, पद्म भूषणपद्मश्रीक नाम लेल जा सकएत अछि ।

सम्मानित व्यक्तित्व[सम्पादन करी]

क्रम वर्ष नाम जीवन
१. १९५४ - डाक्टर सर्वपल्ली राधाकृष्णन (५ सितम्बर, १८८८१७ अप्रिल , १९७५)
२. १९५४ - चक्रवर्ती राजगोपालाचारी (१० दिसम्बर, १८७८ - २५ दिसम्बर, १९७२)
३. १९५४ - डाक्टर चन्‍द्रशेखर वेंकटरमण (७ नवम्बर, १८८८ - २१ नवम्बर, १९७०)
४. १९५५ - डाक्टर भगवान दास (१२ जनवरी, १८६९ - १८ सितम्बर, १९५८)
५. १९५५ - सर डा. मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या (१५ सितम्बर, १८६० - १२ अप्रिल , १९६२)
६. १९५५ - पं. जवाहर लाल नेहरू (१४ नवम्बर, १८८९ - २७ मई, १९६४)
७. १९५७ - गोविंद वल्लभ पंत (१० सितम्बर, १८८७ - ७ मार्च, १९६१)
८. १९५८ - डा. धोंडो केशव कर्वे (१८ अप्रिल , १८५८९ नवम्बर, १९६२)
९. १९६१ - डा. बिधन चंद्र रय (१ जुलाई, १८८२ - १ जुलाई, १९६२)
१०. १९६१ - पुरूषोत्तम दास टंडन (१ अगस्त , १८८२ - १ जुलाई, १९६२)
११. १९६२ - डा. राजेंद्र प्रसाद (३ दिसम्बर, १८८४ - २८ फरबरी, १९६३)
१२. १९६३ - डा. जाकिर हुसैन (८ फरबरी, १८९७ - ३ मई, १९६९)
१३. १९६३ - डा. पांडुरंग वामन काणे (१८८०-१९७२)
१४. १९६६ - लाल बहादुर शास्त्री (२ अक्टुबर, १९०४ - ११ जनवरी, १९६६), मरणोपरान्त
१५. १९७१ - इंदिरा गाँधी (१९ नवम्बर, १९१७ - ३१ अक्टुबर, १९८४)
१६. १९७५ - वराहगिरी वेंकट गिरी (१० अगस्त , १८९४ - २३ जून, १९८०)
१७. १९७६ - के. कामराज (१५ जुलाई, १९०३ - १९७५), मरणोपरान्त
१८. १९८० - मदर टेरेसा (२७ अगस्त , १९१० - ५ सितम्बर, १९९७)
१९. १९८३ - आचार्य विनोबा भावे (११ सितम्बर, १८९५ - १५ नवम्बर, १९८२), मरणोपरान्त
२०. १९८७ - खान अब्दुल गफ्फार खान (१८९० - २० जनवरी, १९८८), प्रथम गैर-भारतीय
२१. १९८८ - एम जी आर (१७ जनवरी, १९१७ - २४ दिसम्बर, १९८७), मरणोपरान्त
२२. १९९० - डा. भीमराव रामजी अम्बेडकर (१४ अप्रिल , १९८१ - ६ दिसम्बर, १९५६), मरणोपरान्त
२३. १९९० - नेल्सन मन्डेला (१८ जुलाई, १९१८), द्वितीय गैर-भारतीय
२४. १९९१ - राजीव गान्धी (२० अगस्त , १९४४ - २१ मई, १९९१), मरणोपरान्त
२५. १९९१ - सरदार बल्लभ भाई पटेल (३१ अक्टुबर, १८७५ - १५ दिसम्बर, १९५०), मरणोपरान्त
२६. १९९१ - मोरारजी देसाई (२९ फरबरी, १८९६ - १० अप्रिल , १९९५)
२७. १९९२ - मौलाना अबुल कलाम आजाद (११ नवम्बर, १८८८ - २२ फरबरी, १९५८), मरणोपरान्त
२८. १९९२ - जे आर डी टाटा (२९ जुलाई, १९०४ - २९ नवम्बर, १९९३)
२९. १९९२ - सत्यजीत राय (२ मई, १९२१ - २३ अप्रिल , १९९२)
३०. १९९७ - अब्दुल कलाम (१५ अक्टुबर, १९३१)
३१. १९९७ - गुलजारीलाल नन्दा (४ जुलाई, १८९८ - १५ जनवरी, १९९८)
३२. १९९७ - अरुणा असाफ अली (१६ जुलाई, १९०९ - २९ जुलाई, १९९६), मरणोपरान्त
३३. १९९८ - एम एस सुब्बुलक्ष्मी (१६ सितम्बर, १९१६ - ११ दिसम्बर, २००४)
३४. १९९८ - सी सुब्रामनीयम (३० जनवरी, १९१० - ७ नवम्बर, २०००)
३५. १९९८ - जयप्रकाश नारायण (११ अक्टुबर, १९०२ - ८ अक्टुबर, १९७९), मरणोपरान्त
३६. १९९९ - पं. रवि शंकर (७ अप्रिल , १९२०)
३७. १९९९ - अमृत्य सेन (३ नवम्बर, १९३३)
३८. १९९९ - गोपीनाथ बोरदोलोई (१८९०-१९५०) , मरणोपरान्त
३९. २००१ - लता मंगेशकर (२८ सितम्बर, १९२९)
४०. २००१ - उस्ताद बिस्मिल्ला खां (२१ मार्च, १९१६ - २१ अगस्त , २००६)
४१. २००८ - पं.भीमसेन जोशी (४ फरबरी, १९२२ - २४ जनवरी,२०११)
४२. २०१४ - सि.एन.आर.राव (३० जुन, १९३४)
४३. २०१४ - सचिन तेन्दुलकर (२४ अप्रिल , १९७३)

पदक[सम्पादन करी]

सन्दर्भ सामग्रीसभ[सम्पादन करी]

  1. पायली, मूलमट्टोम वार्के (१९७१). द कन्स्टीट्यूशन अफ इण्डिया. नई दिल्ली: एस चांद एण्ड कम्पनी लि.. pp. ११४. आइएसबिएन 81-219-2203-8. 
  2. महाजन, विद्याधर (१९७१). द कन्स्टीट्यूशन अफ इण्डिया. लखनऊ, उत्तर प्रदेश: ईस्टर्न बुक कंपनी. pp. 169. 
  3. होएबर्ग, डेल; इन्दु रामचन्दानी (२०००). स्टूडेन्ट्स ब्रिटैनिका इण्डिया. नई दिल्ली: ब्रिटैनिका विश्वकोश (भारत). भाग.३, पृ.१९८. आइएसबिएन 0-85229-760-2. 
  4. बसु, दुर्गा दास (1988). Shorter Constitution of India. नई दिल्ली: प्रेन्टिस हल अफ इंडिया. 
  5. बसु, दुर्गा दास (1993). Introduction to the Constitution of India. नई दिल्ली: प्रेन्टिस हल अफ इंडिया. 

बाह्य जडीसभ[सम्पादन करी]